Μέχρι πριν από λίγο καιρό ο Sridhar Ramaswamy ήταν ο βασιλιάς της διαφήμισης της Google.
Κατά τη διάρκεια της 15ετούς καριέρας του στην πάλαι ποτέ νεοφυή εταιρεία αναζήτησης που μετεξελίχθηκε στον σημερινό κολοσσό του διαδικτύου, ο Ramaswamy δημιούργησε, μεγέθυνε και συνέχισε να διευθύνει το διαφημιστικό τμήμα της Google των 115 δισ. δολαρίων.
Ωστόσο, το 2018, αποχώρησε τελικά από τον τεχνολογικό κολοσσο, καθώς απογοητεύτηκε από την εμμονή της Google με την ανάπτυξη, η οποία επηρέαζε πλέον τα πάντα, από την ποιότητα της αναζήτησης έως το απόρρητο των προσωπικών δεδομένων των καταναλωτών.
Αρχικά, έπραξε το αναμενόμενο: εντάχθηκε ως εταίρος στην κορυφαία εταιρεία επιχειρηματικών κεφαλαίων Greylock Partners. Στη συνέχεια, όμως, ο 54χρονος έκανε κάτι εντελώς απροσδόκητο: ίδρυσε μια νεοφυή εταιρεία με στόχο να δημιουργήσει από το μηδέν μια εντελώς νέα μηχανή αναζήτησης – η οποία, όμως, αυτήν τη φορά δεν θα “παρακολουθεί” τα δεδομένα των καταναλωτών ούτε θα στηρίζεται στις διαφημίσεις. Με άλλα λόγια, χωρίς τα χαρακτηριστικά εκείνα που αποφέρουν χρήμα.
Κατά κάποιον τρόπο είναι σαν ο πιο επιτυχημένος κρεοπώλης του κόσμου να ανοίγει ένα βίγκαν εστιατόριο, ή ο κορυφαίος μηχανικός τεχνολογίας πετρελαίου της Exxon να ξεκινά ένα αιολικό πάρκο.
Για να καλύπτει τα έξοδά της, η Neeva -η μηχανή αναζήτησης που συνίδρυσε ο Ramaswamy το 2019, με έδρα την πόλη Mountain View της Καλιφόρνια, λίγο πιο κάτω από την έδρα της Google- σχεδιάζει να ακολουθήσει ένα μοντέλο λειτουργίας που θα βασίζεται στις συνδρομές χρηστών. Χείρα βοηθείας στον Ramaswamy για την εξασφάλιση εσόδων θα προσφέρει ο συνιδρυτής της εταιρείας, Vivek Raghunathan, ο οποίος πέρασε σχεδόν 12 χρόνια στη Google ασχολούμενος σχεδόν με κάθε δραστηριότητα του τεχνολογικού κολοσσού, από τη δημιουργία εσόδων μέσω της “Αναζήτησης Google” και του YouTube έως την υπηρεσία που πλέον έχει εξελιχθεί στον “Βοηθό Google”. Ο Ramaswamy κατέχει τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου, ενώ ο Raghunathan είναι επικεφαλής του τμήματος μηχανικής.
Οι χρήστες της Neeva θα πληρώνουν ένα ποσό μεταξύ 5 και 10 δολαρίων τον μήνα προκειμένου να λαμβάνουν τα αποτελέσματα αναζήτησης που ψάχνουν και όχι αυτά που θέλουν οι διαφημιζόμενοι να βλέπουν. Η πρόκληση, όμως, στην προκειμένη περίπτωση είναι να πείσουν τους χρήστες να πληρώσουν για κάτι που έχουν συνηθίσει να έχουν δωρεάν.
“Μερικές φορές αστειεύομαι με τον κόσμο και τους λέω ότι όλοι πληρώνουμε για το νερό που φτάνει στη βρύση μας”, λέει ο Ramaswamy. “Και δεν μας πειράζει. Ξέρετε γιατί; Επειδή πρόκειται για ένα προϊόν χαμηλού κόστους αλλά υψηλής ποιότητας. Γιατί, λοιπόν, οι υπηρεσίες διαδικτύου να μην λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο;”, διερωτάται ο διευθύνων σύμβουλος της Neeva.
Η ιδέα έχει ήδη αρχίσει να παίρνει “σάρκα και οστά”. Η Neeva ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι συγκέντρωσε πρόσθετα κεφάλαια 40 εκατ. δολαρίων στο πλαίσιο του τελευταίου γύρου χρηματοδότησής της με επικεφαλής τις Greylock και Sequoia Capital. Το ποσό αυτό αυξάνει τη συνολική χρηματοδότηση που έχει αντλήσει η Neeva στα 77,5 εκατ. δολάρια, με την αποτίμησή της να ανέρχεται στα 300 εκατ. δολάρια. Τα κεφάλαια αυτά θα αξιοποιηθούν για την ανάπτυξη του λογισμικού της εταιρείας πέρα από το αρχικό στάδιο δοκιμών που ξεκίνησε τον Ιούνιο σε ελεγχόμενο περιβάλλον, σε ένα πολύ ευρύτερο περιβάλλον Beta, την προσεχή άνοιξη.
Εν τω μεταξύ, η Neeva έχει συνάψει επίσης συνεργασία με τον Udi Manber, πρώην επικεφαλής του τμήματος αναζήτησης της Google, ο οποίος προσφέρει τις υπηρεσίες του στη νεοφυή εταιρεία δύο ημέρες την εβδομάδα. Παράλληλα, η Margo Georgiadis, πρώην πρόεδρος της Google Αμερικής, συμμετέχει στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας. Συνολικά, αυτήν τη στιγμή στο προσωπικό πλήρους απασχόλησης της Neeva, που αριθμεί 45 άτομα, περιλαμβάνονται καμιά δεκαριά πρώην “Googlers”.
Το στοίχημα της μη διαφήμισης
Η Neeva κάνει το ντεμπούτο της σε μια εποχή που η Google και άλλες εταιρείες παροχής ψηφιακών διαφημίσεων, όπως το Facebook, βρίσκονται υπό ασφυκτική πίεση καθώς ο κόσμος γίνεται ολοένα και πιο προσεκτικός όσον αφορά την προστασία των προσωπικών δεδομένων του – ή μάλλον την έλλειψη αυτής της προστασίας. Ανησυχίες που έχουν προκαλέσει, μάλιστα, ένα κύμα προτάσεων για τη θέσπιση νέων ρυθμιστικών κανόνων αλλά και αντιμονοπωλιακές έρευνες, τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε άλλες περιοχές του πλανήτη.
“Δεν νομίζω ότι κάποιος που έχει δουλέψει, είτε εργάζεται ακόμη και σήμερα στον χώρο της διαφήμισης, έχει φτιάξει διαφημίσεις με σκοπό να στήσει έναν εξαιρετικό μηχανισμό παραπληροφόρησης”, λέει ο Ramaswamy. “Κανείς δεν είναι τόσο έξυπνος… Αλλά αυτό που συμβαίνει μετά από ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του οποίου προωθείται ένας συγκεκριμένος τρόπος και στη συνέχεια δημιουργούνται συστήματα που λειτουργούν σε παγκόσμια κλίμακα, είναι ότι τότε βλέπεις τα προβλήματα”, εξηγεί.
Ο Reid Hoffman, ο δισεκατομμυριούχος συνιδρυτής του LinkedIn που είναι πλέον και εταίρος στην Greylock, επισημαίνει ότι οι άνθρωποι ξεχνούν πόσα περιθώρια καινοτομίας εξακολουθούν να υπάρχουν πέρα από τους τεχνολογικούς κολοσσούς.
“Η Neeva έχει αυτήν την αντίληψη, ότι δηλαδή όλη η διαδικασία της αναζήτησης βασίζεται σε διαφημίσεις, και ότι η δυνατότητα της μη καθοδηγούμενης από τις διαφημίσεις αναζήτησης μπορεί να επιφέρει πολλές εξαιρετικές εκπλήξεις για τους καταναλωτές και για το ίδιο το οικοσύστημα”, επισημαίνει ο Hoffman. “Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τα αποτελέσματα που προκύπτουν για τη ρύπανση όταν κάποιος αναζητά θέματα υγείας, σε ένα μοντέλο λειτουργίας που καθοδηγείται από τις διαφημίσεις σε σύγκριση με ένα συνδρομητικό μοντέλο. Και αυτό ισχύει και για τις τάσεις του ηλεκτρονικού εμπορίου και για τις επιχειρήσεις”.
Για παράδειγμα, η Neeva επιδιώκει την ιεράρχηση των αποτελεσμάτων αναζήτησης με βάση τις κριτικές για τα προϊόντα και όχι με βάση τις διαφημίσεις των κολοσσών του λιανικού εμπορίου. Επιδιώκει επίσης να εμφανίζει ειδήσεις με βάση τα ενδιαφέροντα του χρήστη, και όχι με βάση τις συνδρομές του. Και οι προσθήκες από άλλες πηγές επιτρέπουν στον χρήστη να αναζητά πιο εύκολα πληροφορίες μέσω ενός εξατομικευμένου περιβάλλοντος.
Κατά κάποιον τρόπο, η Neeva επιστρέφει στις βασικές αρχές της αναζήτησης. Όταν οι συνιδρυτές της Google, Sergey Brin και Larry Page, περιέγραψαν την ιδέα τους για τη μηχανή αναζήτησής τους στην ερευνητική εργασία που έκαναν στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, ισχυρίζονταν ότι ένα μοντέλο αναζήτησης που θα βασιζόταν στις διαφημίσεις δεν θα παρείχε ποιοτικά αποτελέσματα. Οι μετέπειτα δισεκατομμυριούχοι, που “έχτισαν” τις περιουσίες τους από τις διαφημίσεις, έγραφαν χαρακτηριστικά: “Εκτιμούμε ότι οι μηχανές αναζήτησης που χρηματοδοτούνται από τη διαφήμιση θα είναι εγγενώς προκατειλημμένες υπέρ των διαφημιστών και δεν θα ευθυγραμμίζονται με τις ανάγκες των καταναλωτών”.
Την ώρα δε που η Neeva σχεδιάζει την κυκλοφορία της μηχανής αναζήτησής της το 2021, η Google κάνει κινήσεις για να αλλάξει τον τρόπο που παρακολουθεί τους χρήστες της και τους “σερβίρει” διαφημίσεις. Την προηγούμενη εβδομάδα, λόγου χάρη, η Google ανακοίνωσε ότι δεν παρέχει εργαλεία για ατομική παρακολούθηση χρηστών όταν θα ξεκινήσει σταδιακά να υποστηρίζει τα cookies παρακολούθησης τρίτων, το επόμενο έτος. Η είδηση οδήγησε σε πτώση τις μετοχές αρκετών εισηγμένων εταιρειών τεχνολογίας διαφημίσεων.
Ο Ramaswamy χαρακτηρίζει θετικό βήμα το γεγονός ότι η Google και το Chrome “τελικά κάνουν βήματα για την προστασία των προσωπικών δεδομένων των χρηστών”. Ωστόσο, επισημαίνει ότι η Google εξακολουθεί να παρακολουθεί τους χρήστες της μέσω εργαλείων όπως το Google Analytics.
“Διαβάζοντας πίσω από τις τις γραμμές, φαίνεται ότι τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου διαφημιζομένων εξακολουθούν να συγκεντρώνονται από την Google και να χρησιμοποιούνται για στοχευμένες διαφημίσεις στο YouTube και στην Αναζήτηση Google”, σημειώνει. “Δεν είναι σαφές τι τελικά βελτιστοποιεί η Google – την υπηρεσία που παρέχει στους τελικούς χρήστες του προγράμματος περιήγησης Chrome, τους εκδότες που αντλούν διαφημιστικά έσοδα μέσω του Google AdSense ή τους διαφημιζόμενους που εξαρτώνται από την παρακολούθηση της δραστηριότητας περιήγησης των χρηστών για την παροχή εξατομικευμένων διαφημίσεων”, προσθέτει.
Προφανώς, βέβαια, η Google δεν είναι ο μοναδικός ανταγωνιστής της Neeva. Αρκετά άλλα προγράμματα περιήγησης (browsers) προβάλλουν ως προτεραιότητά τους την προστασία των προσωπικών δεδομένων των καταναλωτών, εδώ και χρόνια. Εκτός από το Firefox της Mozilla, υπάρχει επίσης το Paoli, της DuckDuckGo από την Πενσυλβάνια, το οποίο έχει συγκεντρώσει χρηματοδότηση 13 εκατ. δολάρια και επιτρέπει τις διαφημίσεις χωρίς όμως την παρακολούθηση των χρηστών. Επίσης, υπάρχει το Brave της Brave Software, που ιδρύθηκε το 2015 από τον πρώην διευθύνοντα σύμβουλο της Mozilla Brendan Eich, το οποίο πληρώνει με κρυπτονομίσματα τους χρήστες προκειμένου να παρακολουθούν διαφημίσεις. Και, φυσικά, υπάρχει και ευρύτερος ανταγωνισμός από το Bing της Microsoft.
Το πλεονέκτημα της Neeva
Οι ειδικοί αμφισβητούν το κατά πόσο η μηχανή αναζήτησης της Neeva είναι σε θέση να προκαλέσει σημαντική ζημιά στη Google, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η “βαρυτική έλξη” της Google είναι πολύ ισχυρή για να απεγκλωβιστούν από αυτήν οι χρήστες. Ο Arun Kumar, επικεφαλής τεχνολογίας στην Interpublic Group of Companies, Inc., μια συμμετοχική εταιρεία διαφημίσεων με έδρα τη Νέα Υόρκη, προσθέτει ότι η Neeva μπορεί “να βρει ορισμένα ευήκοα ώτα, αλλά δεν πρόκειται να κλονίσει το βασίλειο”.
“Όταν ένα οικοσύστημα στηρίζεται αποκλειστικά στη συνδρομή του καταναλωτή, χωρίς έσοδα από διαφημίσεις, θα πρέπει να παρέχει κάτι που θα έχει μεγάλη αξία για τον καταναλωτή, ώστε να πει: είναι τόσο καλύτερη η εμπειρία χρήσης που μου παρέχει η Neeva σε σύγκριση με αυτήν που προσφέρει η Google που αξίζει να πληρώσω 10 δολάρια τον μήνα για αυτήν”, εξηγεί.
Οι επενδυτές της Neeva πιστεύουν ότι η αξία αυτή έγκειται στην παροχή πρόσβασης σε πληροφορίες που δεν έχουν “μολυνθεί” από τις διαφημίσεις. “Θα έλεγα ότι η αναζήτηση έχει αλλάξει ριζικά την πρόσβαση στις πληροφορίες για την ανθρώπινη συμπεριφορά”, σημειώνει ο Bill Coughran, εταίρος στη Sequoia, ο οποίος έχει περάσει και αυτός από την Google και μάλιστα εντάχθηκε στο δυναμικό της την ίδια μέρα με τον Ramaswamy, το μακρινό 2003. “Και ο λόγος που έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον μου η Neeva είναι γιατί πίστευα εδώ και καιρό ότι μπορείς να έχεις ένα ανόθευτο προϊόν εφόσον δεν χρειάζεται να ανησυχείς για τη διαφήμιση και τη δημιουργία εσόδων από την ίδια την εμπειρία της αναζήτησης”, προσθέτει.
Η χρονική συγκυρία είναι μία από τις σημαντικότερες ευκαιρίες της Neeva, σημειώνει ο Noam Dorros, επικεφαλής αναλυτής στο τμήμα πρακτικών μάρκετινγκ της Gartner. Ο Dorros επαινεί το όραμα του Ramaswamy, προσθέτοντας ότι η Neeva θα έχει περισσότερη ελευθερία δεδομένου ότι δεν δεσμεύεται από τις προσδοκίες ανάπτυξης που έχει η Google. Άλλωστε, πάντοτε ελκύουν οι “αντικαθεστωτικοί” καινοτόμοι που αμφισβητούν τους κυρίαρχους παίκτες.
“Οι μηχανές αναζήτησης φέρουν το στίγμα των πληρωμένων διαφημίσεων”, σημειώνει ο Dorros. “Και παρά τις προσπάθειες οποιασδήποτε μηχανής αναζήτησης να απαλλαγεί από αυτό, στο μυαλό των καταναλωτών παραμένει μέχρι και σήμερα μια δυσπιστία για την ειλικρίνειά τους, μια ενόχληση ότι τους πωλείται κάτι που δεν έχουν ζητήσει και ένας σκεπτικισμός… Η πλατφόρμα αναζήτησης της Neeva, χωρίς διαφημίσεις αποτελεί μια ευκαιρία να βιώσουν αυτοί οι καταναλωτές την εμπειρία αναζήτησης που επιθυμούν”, καταλήγει.
Πηγή: Forbes.com
