H απόκτηση ενός μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών ή η κατάρτιση που προσφέρουν τα diplomas και τα certificates, προβάλλονται ως κορυφαίες επιλογές όχι μόνο για επαγγελματική αλλά και για προσωπική εξέλιξη των στελεχών. Οι νέες τάσεις και εξελίξεις στις σπουδές καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την πορεία της αγοράς εργασίας και το αντίστροφο.
Η συνεχής εκπαίδευση ήταν ανέκαθεν το μέσον για περαιτέρω επαγγελματική και κυρίως προσωπική εξέλιξη ενός στελέχους με πολλαπλά οφέλη. Μπορεί η επένδυση εδώ να μην έχει μετρήσιμη και άμεση «απόδοση» όμως μακροπρόθεσμα θέτει τις βάσεις όχι μόνο για εξειδίκευση στον τομέα που πραγματοποιούνται οι σπουδές, αλλά και στην ίδια την επαγγελματική εξέλιξη του ατόμου. Τόσο τα μεταπτυχιακά προγράμματα όσο και τα diplomas ή certificates που αποκτούν τα στελέχη αποτελούν αναμφισβήτητα επιπρόσθετα εφόδια, των οποίων η αξιοποίηση εσωκλείει μόνο θετικά αποτελέσματα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια πραγματοποιείται μία συνολική προσπάθεια προώθησης της Δια Βίου Μάθησης, καθώς η ανάπτυξη των στελεχών οφείλει να είναι συνεχής, ώστε να παραμένουν ενεργά σε μία αρκετά ανταγωνιστική αγορά εργασίας.
Η τάση αυτή έχει υιοθετηθεί και από τον επιχειρηματικό κόσμο όπου η αναζήτηση των καταλληλότερων υποψηφίων για την πλήρωση μίας θέσεως εργασίας ορίζεται σε πρώτο χρόνο από τα προσόντα, τα οποία πιστοποιούνται εν μέρει από τους τίτλους σπουδών που έχουν λάβει και εν συνεχεία από την αντίστοιχη εμπειρία που διαθέτουν. Ακόμη όμως και στην περίπτωση που οι ίδιοι οι οργανισμοί αποφασίζουν να επενδύσουν στην περαιτέρω εξειδίκευση των στελεχών τους, είναι σίγουρο ότι θα αποκομίσουν εξίσου σημαντικά οφέλη με τους ανθρώπους τους.
Άλλωστε το ανθρώπινο δυναμικό σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα στην αγορά και η συνεχής εξέλιξη αυτού οδηγεί μόνο σε θετικά αποτελέσματα, με την αύξηση της παραγωγικότητας, την ενίσχυση του employee engagement να είναι μόνο μερικά από αυτά. Συμπερασματικά, λοιπόν, η επένδυση στη γνώση συνεχίζει να αποδίδει εξαιρετικό τόκο όπως υποστήριζε και ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, αναδεικνύοντας τα πολλαπλά πλεονεκτήματα αυτής της επιλογής και επιβεβαιώνοντας την τάση που παρατηρείται ακόμη και σε περίοδο οικονομικής κρίσης.
Αποτελεί κοινό τόπο ότι η αγορά εργασίας έχει μεταβληθεί ριζικά τα τελευταία χρόνια με την ανεργία να έχει αυξηθεί δραματικά, και τις θέσεις εργασίας να κινούνται σε αντίθετη φθίνουσα πορεία. Το ενεργό ανθρώπινο δυναμικό καλείται να αντιμετωπίσει τον δριμύ ανταγωνισμό που έχει αναπτυχθεί στην αγορά εργασίας και να διαθέτει εκείνα τα κατάλληλα εφόδια που θα του εξασφαλίσουν μία νέα θέση εργασίας ή και ακόμη τη διατήρηση της θέσης που κατέχουν μέσα σε έναν οργανισμό. Από την άλλη πλευρά, ο επιχειρηματικός κόσμος αντιμέτωπος με τις πιέσεις της αγοράς και τα μειωμένα του έσοδα επιθυμεί να διαθέτει εκείνα τα στελέχη που θα του παρέχουν βιωσιμότητά, καινοτομία, πάθος και ενθουσιασμό για την πλήρωση του εταιρικού σκοπού και στόχου.
Ποια είναι όμως εκείνα τα εφόδια που λειτουργούν σαν δικλείδες ασφαλείας όχι μόνο για τα στελέχη αλλά και για τις ίδιες τις εταιρείες ενώ πολλές φορές αποτελούν ένδειξη για την καταλληλότητα των στελεχών ως προς την πλήρωση θέσεων; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα μπορεί να δοθεί και από επίσημα στατιστικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία οι κάτοχοι μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών ή διδακτορικού φαίνεται να πλήττονται λιγότερο από το φαινόμενο της ανεργίας που έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις για άλλες πληθυσμιακές ομάδες. Πιο συγκεκριμένα σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστική Αρχής για το μήνα Μάιο, το ποσοστό ανεργίας ανήλθε στο 27,2%, ελάχιστα μειωμένο από τον ίδιο μήνα πέρυσι (27,7%), με τις γυναίκες και τους νέους 15-24 ετών να παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά, 31,1% και 53,1% αντίστοιχα.
Εξετάζοντας, ωστόσο, τις μεταβολές της απασχόλησης ανά μορφωτικό επίπεδο σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα της ICAP διαπιστώνεται ότι η κρίση έπληξε τους απασχολούμενους κάθε μορφωτικού επιπέδου, με εξαίρεση όσους κατέχουν μεταπτυχιακό ή διδακτορικό, οι οποίοι επηρεάστηκαν σε μικρότερο βαθμό, εμφανίζοντας υψηλότερη «ανθεκτικότητα» στο φαινόμενο της ανεργίας. Συμπερασματικά, λοιπόν, η απόκτηση γνώσεων και η συνεχής εκπαίδευση αποτελούν αναμφισβήτητα μία ασπίδα προστασίας έναντι της ανεργίας και όχι μόνο.
Για το γεγονός ότι η περαιτέρω εξειδίκευση και εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού θέτει ως προαπαιτούμενο την επένδυση όχι μόνο προσωπικού χρόνου του στελέχους που θα παρακολουθήσει κάποιο πρόγραμμα, αλλά ταυτόχρονα και χρηματικών πόρων, αρκετοί είναι αυτοί που θα ανέμεναν μείωση της ζήτησης των προγραμμάτων αυτών σε περιόδους κρίσης. Άλλοι θα υποστήριζαν μάλιστα ότι η επιστροφή στα θρανία στην παρούσα κατάσταση αποτελεί απλά μία επιλογή απόδρασης για τους ίδιους ή ακόμη και απαγορευτική κίνηση για τα δεδομένα της αγοράς και το κόστος της εκπαίδευσης. «Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα έχει φυσικά τον αντίκτυπό της και στο ζήτημα των μεταπτυχιακών σπουδών» αναφέρει ο Ιωάννης Νικολάου, Αναπληρωτής Καθηγητής Οργανωσιακής Συμπεριφοράς στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης & Τεχνολογίας, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
«Παρόλα αυτά, τα προγράμματα που προσφέρονται από μεγάλα, παραδοσιακά, έγκριτα και διεθνώς αναγνωρισμένα ιδρύματα, δεν έχουν “υποφέρει” καθόλου θα λέγαμε από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Αντίθετα, βγαίνουν ενισχυμένα, εφόσον ένα στέλεχος που αποφασίζει να επενδύσει ένα σεβαστό ποσό σε δίδακτρα μεταπτυχιακών σπουδών, θα προτιμήσει ένα ίδρυμα με τα παραπάνω χαρακτηριστικά» καταλήγει ο ίδιος.
«Ενώ στην αρχή της κρίσης, παρατηρήθηκε μείωση του ενδιαφέροντος για τα ΜΒΑ προγράμματα, το κλίμα αλλάζει και υπάρχει μια συγκρατημένη ανάκαμψη τα τελευταία 2 χρόνια» εξηγεί ο Δρ. Κυριάκος Κυριακόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Στρατηγικής & Μάρκετινγκ, Ακαδημαϊκός Διευθυντής Executive MBA, ALBA Graduate Business School at The American College of Greece και συνεχίζει: «Η πιο εντυπωσιακή εξέλιξη είναι η μεγάλη ζήτηση για MSc προγράμματα τόσο από άτομα που επιθυμούν να εισέλθουν στην αγορά εργασίας (full- time students) αλλά και από στελέχη επιχειρήσεων (part-time students). Το ενδιαφέρον εστιάζεται τόσο σε εξειδικευμένα MSc (λ.χ. Μάρκετινγκ, HR, Χρηματοοικονομικά) όσο και σε κλαδικά MSc (λ.χ. Ναυτιλιακά, Τουρισμός)».
Στο ίδιο κλίμα και ο Ανδρέας Νικολόπουλος, Πρόεδρος του Τμήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, Καθηγητής Βιομηχανικών Σχέσεων και Διαπραγματεύσεων & Επιστημονικός Υπεύθυνος του Προγράμματος Κατάρτισης στις Διαπραγματεύσεις, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών εξηγεί: «Σε γενικές γραμμές, ο αριθμός των αιτήσεων έχει μειωθεί σε ποσοστό που ποικίλλει στα επιμέρους γνωστικά αντικείμενα και ιδρύματα. Η μείωση αυτή σχετίζεται με τη μείωση των εισοδημάτων και των προϋπολογισμών των εταιρειών που υποστηρίζουν εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Το γεγονός αυτό όχι μόνο δεν έχει δημιουργήσει προβλήματα στα μεταπτυχιακά προγράμματα υψηλού κύρους, αλλά αντιθέτως έχει βελτιώσει την ποιότητα των αιτήσεων».
Μία ακόμη τάση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια αναφορικά με τη ζήτηση των μεταπτυχιακών προγραμμάτων επισημαίνει και η Κατερίνα Ξυνή, Vice President & Managing Director του Mediterranean College: «Η ανάγκη για ανανεωμένες και υψηλού επιπέδου γνώσεις αλλά και η εργασιακή κατοχύρωση, μέσω ενός διεθνώς αναγνωρίσιμου τίτλου σπουδών, οδήγησε σε σημαντική αύξηση της ζήτησης για MBA». «Συγχρόνως, η ανάγκη για συνεχή εκπαίδευση και εξειδίκευση των στελεχών, μας οδήγησε στην ανάπτυξη πιστοποιημένων κύκλων σπουδών μεταπτυχιακού επιπέδου σε πλήθος ειδικοτήτων (π.χ. hospitality management, shipping, digital/ social media, εξαγωγές), οι οποίοι είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς λόγω μικρότερής διάρκειας, χαμηλότερου κόστους και μεγαλύτερης εξειδίκευσης από ένα τυπικό Master» καταλήγει η ίδια.