Η κρίση του κορωνοϊού σηματοδότησε την αρχή μίας νέας εποχής για στις εργασιακές σχέσεις καθώς παρατηρείται μία βαθιά αλλαγή στον τρόπο εργασίας και λειτουργίας των επιχειρήσεων. Η εφαρμογή της εξ αποστάσεως εργασίας έγινε σχεδόν καθολική σε πολλές περιπτώσεις. Η ψηφιοποίηση εργασιών και δεδομένων επιταχύνθηκε και ταυτόχρονα το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης αποδομήθηκε.
Ο Όμιλος Adecco παρατηρεί ότι όλο και περισσότερες εταιρείες μεταβαίνουν σε ένα μοντέλο εργασίας όπου ο χώρος δεν διαδραματίζει καθόλου ουσιαστικό ρόλο και κατ’ επέκταση μειώνεται αισθητά η χρήση των γραφείων, ενώ στον αντίποδα αυτής της τάσης οι πλατφόρμες τηλεργασίας παγιώνονται ως βασικά εργαλεία στην καθημερινότητα των εργαζομένων. Αλλαγές συντελούνται επίσης στην νοοτροπία επιχειρήσεων και ατόμων που αφορούν στην υπεύθυνη «πράσινη» συμπεριφορά, ενώ ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί και στην αντιστροφή της τάσης της απώλειας μιας γενιάς από την αγορά εργασίας.
# 1. Όλο και περισσότερες εταιρείες εφαρμόζουν την εξ αποστάσεως εργασία
Όλο και περισσότερες εταιρείες, κατά κύριο λόγο πολυεθνικές, ανακοινώνουν πως η εξ αποστάσεως εργασία θα διατηρηθεί στους οργανισμούς τους και μετά το τέλος της πανδημίας. Παράλληλα, αρκετές εταιρείες σχεδιάζουν να περιορίσουν τους γραφειακούς τους χώρους για να μειώσουν τα λειτουργικά τους κόστη, εφαρμόζοντας ένα υβριδικό μοντέλο που θα συνδυάζει την εργασία στο γραφείο και την εξ αποστάσεως εργασία σε εκ περιτροπής βάση. Διαμορφώνεται σταδιακά ένα εργασιακό τοπίο, όπου οι εργοδότες θα επιτρέπουν στους εργαζομένους τους μεγαλύτερη ευελιξία, ενώ ήδη αρκετές χώρες έχουν προχωρήσει στη ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων με βάση το μοντέλο της τηλεργασίας για να αποφευχθεί η καταστρατήγηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, τώρα που η σχέση της οκτάωρης ημερήσιας και της πενθήμερης εβδομαδιαίας απασχόλησης τείνει να ανατραπεί. Ανάμεσα σε αυτές τις χώρες και η Ελλάδα, όπου αυτή την περίοδο, το Υπουργείο Εργασίας προπαρασκευάζει σχετική νομοθετική παρέμβαση.
# 2. Η αγορά βρίσκει νέες ισορροπίες καθώς μπαίνει στη νέα κανονικότητα
Οι πλατφόρμες τηλεδιασκέψεων κατέγραψαν ρεκόρ αύξησης χρηστών καθώς εκατομμύρια άνθρωποι μπήκαν σε καθεστώς τηλεργασίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Όμως, καθώς οι εμβολιασμοί του γενικού πληθυσμού προχωράνε, οι χρήστες αυτών των πλατφόρμων φαίνεται πως αρχίζουν να μειώνονται. Για παράδειγμα, στη Νέα Ζηλανδία, όπου η αγορά έχει αρχίσει να ανοίγει πριν από άλλες χώρες, οι χρήστες των εργαλείων τηλεδιάσκεψης έχουν ήδη μειωθεί, καθώς οι εργαζόμενοι και οι μαθητές επιστρέφουν στα γραφεία και στα σχολεία.
Από την άλλη, παρά το γεγονός ότι πολλές γνωστές εφαρμογές τηλεργασίας χάνουν έδαφος όσο χαλαρώνουν τα lockdowns, με την επιστροφή στην κανονικότητα, η χρήση τους αναμένεται να σταθεροποιηθεί σε υψηλότερα της προ-covid εποχής επίπεδα, μιας και οι πρακτικές που έφερε η πανδημία ήρθαν για να μείνουν.
# 3. Η ανάπτυξη των δεξιοτήτων των εργαζομένων μπαίνει στο επίκεντρο
Κάποιες χώρες, όπως ο Καναδάς, αναγνωρίζουν ότι ο επαναπροσδιορισμός και η αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων είναι επείγουσα ανάγκη και είναι έτοιμες να σχεδιάσουν πολιτικές και πρακτικές που θα αντιμετωπίσουν το θέμα σε βάθος χρόνου.
Η Καναδική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι προτίθεται να κάνει τη μεγαλύτερη επένδυση στην ιστορία της χώρας μιας και έχει σκοπό να επαναπροσδιορίσει και να αναβαθμίσει τις δεξιότητες των Καναδών με όραμα το 2030. Για να το πετύχει αυτό, σχεδιάζει να ενισχύσει το εργατικό δυναμικό με επίκαιρες δεξιότητες, έτσι ώστε ο Καναδός εργαζόμενος να είναι πιο ανταγωνιστικός στην αγορά εργασίας. Πρόκειται για ένα παράδειγμα που θα πρέπει να ακολουθηθεί από όλες τις χώρες για να εξασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητά τους σε ταλέντα.
Σύμφωνα δε με τη μελέτη που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης του Καναδά, η επένδυση σε αναδυόμενες τεχνολογίες στον χώρο εργασίας, ενισχύει τις δεξιότητες των εργαζομένων και ενσωματώνει την τεχνητή νοημοσύνη (AI) στον σχεδιασμό ανάπτυξης του εργατικού δυναμικού. Επιπλέον, τονίζεται ότι η αναβάθμιση της εκπαίδευσης σε συγκεκριμένες ομάδες – όπως οι γυναίκες, τα άτομα με αναπηρία, οι μειονότητες κτλ – θα μειώσουν τα συστημικά εμπόδια στην Καναδική κοινωνία. Τέλος, η έκθεση ενθαρρύνει την περισσότερη συνεργασία μεταξύ εργοδοτών, εργαζομένων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων μιας και θα παίξουν βασικό ρόλο στην επαγγελματική κατάρτιση του Καναδικού εργατικού δυναμικού.
# 4. Η τηλεργασία ως βιώσιμη και «πράσινη» επιλογή
Η τηλεργασία μπορεί να έχει θετική επίδραση στο περιβάλλον, χάρη στην εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση των εκπομπών ρύπων λόγω του περιορισμού των μετακινήσεων. Μπορεί λοιπόν να είναι μια πράσινη επιλογή, εφόσον όπως φαίνεται πρόκειται να καθιερωθεί ως μοντέλο εργασίας. Στη νέα κανονικότητα οι τηλεδιασκέψεις κερδίζουν έδαφος έναντι των επαγγελματικών ταξιδιών, όχι μόνο ως μέθοδος μείωσης δαπανών αλλά και ως μέρος συνολικότερων πολιτικών με στόχο τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Για να έχει όμως πραγματικά θετική επίδραση στο περιβάλλον η τηλεργασία θα πρέπει να συνδυαστεί με ένα συνολικότερο πράσινο τρόπο ζωής που θα μεταφερθεί και στην καθημερινότητά μας και στα σπίτια όλων μας. Δεν αρκεί να μειωθεί το αποτύπωμα των εταιρειών αν ταυτόχρονα αυξηθεί το αποτύπωμα στα σπίτια μας.
# 5. Η επίδραση της πανδημίας στη συμμετοχή των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας στην αγορά εργασίας
Σχεδόν 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι άνω των 55 ετών στις ΗΠΑ επέλεξαν να εγκαταλείψουν την αγορά εργασίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, σύμφωνα με έκθεση της Wall Street Journal. Ο αριθμός εργαζομένων της εν λόγω ηλικιακής ομάδας στις ΗΠΑ έφτασε στο χαμηλότερο επίπεδο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αυξάνοντας την ανησυχία ότι πολλοί από αυτούς τους εργαζόμενους επέλεξαν να συνταξιοδοτηθούν νωρίς.
Υπάρχει έντονη ανησυχία πως οι περισσότεροι εργαζόμενοι αυτής της ηλικιακής ομάδας μπορεί να μην επιστρέψουν στην αγορά εργασίας, είτε από επιλογή είτε λόγω δυσκολίας επανένταξης, δημιουργώντας ένα σημαντικό κενό στην αγορά. Οι συνέπειες θα είναι επιβαρυντικές τόσο για τους ίδιους και την τρέχουσα και μακροπρόθεσμη οικονομική τους ασφάλεια, όσο και για την οικονομία αλλά και για την αγορά εργασίας, καθώς πρόκειται για μια πολύ χρήσιμη ομάδα εργαζομένων που φέρνουν εμπειρία και εμπειρογνωμοσύνη που είναι ιδιαιτέρως σημαντικές.
Η οικονομία εξαρτάται από τον αριθμό των εργαζομένων και το πόσο παραγωγικός είναι κάθε εργαζόμενος. Η μείωση της συμμετοχής, εάν δεν αντιστραφεί, θα μπορούσε να επηρεάσει την ανάπτυξη των χωρών.