Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που η οικονομία εμφανιζόταν (και ήταν) το δυνατότερο χαρτί του προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump. Σιγά σιγά ωστόσο τείνει να μετατραπεί σε “αχίλλειο πτέρνα” του.
Στα τέλη της άνοιξης, οι μακροοικονομικοί δείκτες ήταν σε γενικές γραμμές σε καλά επίπεδα, χωρίς ωστόσο να λείπουν μερικές δυσοίωνες για τον επικεφαλής του αμερικανικού κράτους ενδείξεις: πολλές από τις τάσεις που επικρατούσαν στην οικονομία έμοιαζαν αρκετά με αυτές του 2015, εκείνες ακριβώς που στάθηκαν η “ταφόπλακα” των ελπίδων των Δημοκρατικών να διατηρήσουν τον Λευκό Οίκο στις προεδρικές εκλογές του 2016.
Οι πολιτικοί επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι η απόδοση της οικονομίας τους μήνες που οδηγούν προς γενικές εκλογές είναι ένας από τους ισχυρότερους δείκτες για την τελική επιτυχία ή αποτυχία της παράταξης που βρίσκεται ήδη στην εξουσία. Παρά το προβάδισμα της Hillary Clinton στις δημοσκοπήσεις και τα υψηλά ποσοστά δυσπιστίας έναντι του Trump, μοντέλα πρόβλεψης που ενσωμάτωσαν τα οικονομικά δεδομένα ήταν εκ των λίγων που προέβλεψαν επιτυχώς τη νίκη του Ρεπουμπλικανού υποψηφίου προέδρου των ΗΠΑ το 2016.
Καθώς πλησιάζει το φθινόπωρο, οι προοπτικές για τον πρόεδρο δεν δείχνουν θετικές. Υπάρχουν δύο παράγοντες που “εργάζονται” εναντίον του. Πρώτον, ο εμπορικός πόλεμος, ο οποίος έχει αφήσει ισχυρό αρνητικό αποτύπωμα στην ανάπτυξη. Δεύτερον, τα αναθεωρημένα στοιχεία που αποκαλύπτουν ότι η οικονομία έφτασε στο ζενίθ του κύκλου και άρχισε την πτωτική της πορεία νωρίτερα από ό,τι είχε αρχικά εκτιμηθεί.
Ας σκεφτούμε εδώ τη νομοθεσία περί φοροελαφρύνσεων και ενίσχυσης της απασχόλησης (Tax Cut and Jobs Act) του 2017. Η ώθηση που παρείχε στην οικονομία αναμενόταν σχεδόν από όλους να εξασθενίσει δύο και πλέον χρόνια μετά, εντός του 2019. Εκ των υστέρων, ωστόσο, φαίνεται ότι η βελτίωση ήταν ισχυρότερη, αλλά και πιο πρόσκαιρη του αναμενομένου. Η θετική επίδραση των μέτρων άρχισε να φυλλορροεί σχεδόν ταυτόχρονα με την έναρξη του εμπορικού πολέμου, τον Μάρτιο του 2018.
Η αύξηση του ΑΕΠ σε ετήσια βάση, εν τω μεταξύ – ο οικονομικός δείκτης που εμφανίζεται πιο συχνά και άμεσα στα μοντέλα των πολιτικών επιστημόνων – κινείται πλέον πολύ χαμηλότερα σε σχέση με τους μήνες που προηγήθηκαν των εκλογών του 2016. Όπως αναγνωρίζει ο ίδιος ο Trump, η οικονομία εκπέμπει σήματα κινδύνου η επιβράδυνση να μετατραπεί σε κανονική ύφεση.
Αυτό μπορεί να είναι αρκετό για να δημιουργήσει προβλήματα στον ένοικο του Λευκού Οίκο. Η έλευση μιας πραγματικής ύφεσης δεν είναι καθόλου απαραίτητη ώστε τα μοντέλα προβλέψεων να μεταστραφούν ενάντια στον νυν κάτοχο της εξουσίας. Το μόνο που χρειάζεται είναι μια οικονομική τάση παρόμοια με εκείνη που είδαμε στις ΗΠΑ το 2016. Κι αυτό τη στιγμή που ολοένα και πυκνώνουν τα μακροοικονομικά στοιχεία που υποδεικνύουν ότι μια επιβράδυνση, τουλάχιστον ανάλογη εκείνης προ τετραετίας, είναι σχεδόν βέβαιη.
Η αύξηση της απασχόλησης προχωρά με όλο και βραδύτερους ρυθμούς. Κατά το τελευταίο έτος, η οικονομία δημιούργησε κατά μέσο όρο περίπου 170.000 θέσεις εργασίας τον μήνα. Και η υποχώρηση αναμένεται να συνεχιστεί, τουλάχιστον με βάση τα στοιχεία που έδειξαν ότι τον Αύγουστο δημιουργήθηκαν 130.000 νέες θέσει.
Σαν να μην έφταναν τα παραπάνω, περίπου 20.000 από τις νέες θέσεις απασχόλησης τον Αύγουστο υπάγονται στην κατηγορία των συμβάσεων ορισμένου χρόνου και θα εξαφανιστούν από τον “χάρτη” μέχρι το τέλος του προσεχούς καλοκαιριού. Μια καθαρή μηνιαία αύξηση της απασχόλησης κατά 105.000 θέσεις είναι περίπου ίση με εκείνη που η Fed θεωρεί απαραίτητη απλώς για να συμβαδίζει η χώρα με την αύξηση του πληθυσμού και την επιτυχή επανένταξη αποθαρρυμένων εργαζομένων στο εργατικό δυναμικό.
Αυτό εξηγεί γιατί τα ποσοστά της ανεργίας παραμένουν σταθερά, παρά τη συνεχιζόμενη καθαρή αύξηση του αριθμού των θέσεων εργασίας. Βεβαίως, το σημερινό ποσοστό ανεργίας 3,7% είναι εξαιρετικό, το καλύτερο από τη δεκαετία του ‘60. Δυστυχώς όμως για τον Trump, οι ψηφοφόροι έχουν ευμετάβλητη ψυχολογία. Εκείνο που έχει μεγαλύτερη σημασία για εκείνους είναι η τάση, η προοπτική και όχι απλώς το σημερινό επίπεδο ενός δείκτη.
Σημαντική αχτίδα αισιοδοξίας για τον πρόεδρο των ΗΠΑ συνεχίζουν να είναι οι επιχειρηματικές επενδύσεις, οι οποίες έχουν διατηρηθεί σταθερές τους τελευταίους μήνες. Αυτό μπορεί να μοιάζει παράδοξο, δεδομένης της έμφασης που δίνει η Fed στις επενδύσεις ως αδύναμο στοιχείο στη σημερινή συγκυρία για την οικονομία. Ωστόσο, η Fed ανέμενε οι επιχειρηματικές επενδύσεις να αυξηθούν περαιτέρω, υποβοηθούμενες από τις φοροαπαλλαγές του 2017. Αντ’ αυτού, εκείνες έπιασαν γρήγορα “ταβάνι”, αφήνοντας την οικονομία εκτεθειμένη σε σοκ από άλλους παράγοντες. Η αβεβαιότητα σχετικά με το διεθνές εμπόριο αμβλύνει επίσης την αποτελεσματικότητα των περικοπών των επιτοκίων, κύριου εργαλείου της Fed για την τόνωση της οικονομίας.
Από την δική του πλευρά, ο Trump φαίνεται να αναγνωρίζει τον αντίκτυπο των πολιτικών του στον τομέα του εμπορίου. Καθώς ο Νοέμβριος του 2020 πλησιάζει, μπορεί να διαπιστώσει τελικά πως ο καλύτερος τρόπος για να τονωθεί η οικονομική ανάπτυξη – και οι δικές του πιθανότητες επανεκλογής – είναι να βρεθεί μια διέξοδος από τον εμπορικό πόλεμο.
Πηγή: capital.gr
