Το 2012, η Ιταλική κυβέρνηση υιοθέτησε μια νέα δέσμη διατάξεων (φορολογικές και άλλες ρυθμίσεις), οι οποίες είχαν στόχο τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών τόσο για τη σύσταση όσο και για την ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρήσεων, ώστε αυτές να συνεισφέρουν ουσιωδώς στην οικονομική ανάπτυξη και στην εύρεση εργασίας. Ιδιαίτερα όσον αφορά στην απασχόληση των νέων. Οι διατάξεις αυτές τροποποιήθηκαν στις αρχές του 2015 με σκοπό την περαιτέρω βελτίωση και διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής τους, ώστε να αντικατοπτρίζουν τις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες και συνθήκες στο πεδίο των νεοφυών εταιρειών.
Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει ο ορισμός των startups, οι οποίες μπορούν να υπαχθούν στις ειδικές αυτές διατάξεις. Συγκεκριμένα, ως «καινοτόμες startups» είναι δυνατόν να θεωρηθούν εταιρείες με διαιρεμένο κεφάλαιο (λ.χ. ΑΕ, ΕΠΕ), συμπεριλαμβανομένων των συνεταιρισμών («cooperatives»), οι μετοχές/μερίδια (ή σημαντικό μέρος των εγγεγραμμένων μετοχών/μεριδίων) των οποίων, δεν είναι εισηγμένες/εισηγμένα σε οργανωμένη αγορά, ούτε σε πολυμερή μηχανισμό διαπραγμάτευσης. Οι εταιρείες αυτές πρέπει επίσης να πληρούν τις εξής προϋποθέσεις:
- να είναι νέες ή να λειτουργούν για λιγότερο από 5 χρόνια,
- να έχουν τα κεντρικά τους στην Ιταλία ή σε άλλο Κράτος-Μέλος της Ε.Ε., κατ’ ελάχιστο όμως να έχουν κάποιο υποκατάστημα (για παραγωγή) στην Ιταλία,
- να έχουν ετήσιο κύκλο εργασιών μικρότερο από 5 εκατομμύρια ευρώ,
- να μην έχουν δυνατότητα διανομής μερισμάτων,
- να παράγουν, αναπτύσσουν και να εκμεταλλεύονται εμπορικά καινοτόμα προϊόντα ή υπηρεσίες υψηλής τεχνολογικής αξίας,
- να μην προέρχονται από συγχωνεύσεις, διασπάσεις εταιρειών ή από την πώληση εταιρείας ή υποκαταστήματος,
- να έχουν καινοτόμο χαρακτήρα, ο οποίος μπορεί να επαληθεύεται μέσω συγκεκριμένων κριτηρίων, όπως:
- το 15% των εταιρικών εξόδων να σχετίζεται με δραστηριότητες συνυφασμένες με την Επιστημονική και Τεχνολογική Έρευνα & Ανάπτυξη,
- τουλάχιστον το 1/3 του εργατικού δυναμικού να είναι διδακτορικοί φοιτητές ή κάτοχοι διδακτορικού ή ερευνητές εναλλακτικά τα 2/3 του εργατικού δυναμικού να είναι κάτοχοι μεταπτυχιακού διπλώματος,
- η επιχείρηση να κατέχει, να έχει καταθέσει ή να είναι ο δικαιούχος διπλώματος ευρεσιτεχνίας («patent»).
Τα αναπτυξιακά αυτά μέτρα εφαρμόζονται σε συσταθείσες εταιρείες για τα πρώτα 5 χρόνια λειτουργίας τους, εφόσον βέβαια πληρούνται οι προαναφερόμενες προϋποθέσεις, επομένως για ένα διάστημα ικανό για να σταθεί η νέα επιχείρηση στα πόδια της.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι η ιταλική νομοθεσία παρέχει πολύ αυστηρές προϋποθέσεις ένταξης (εκτός των άλλων η ύπαρξη κατάθεσης ή καταχώρησης διπλώματος ευρεσιτεχνίας) και επίσης τα μέτρα αυτά είναι φανερά στοχευμένα σε αποδεδειγμένα καινοτόμες επιχειρήσεις προσανατολισμένες μόνο στον τεχνολογικό τομέα και μάλιστα οι οποίες από τη δραστηριότητά τους πρέπει εν γένει αποδίδουν υψηλή τεχνολογική αξία.
Σε αντίθεση με άλλα προγράμματα, λ.χ. τα αναπτυξιακά (ΕΣΠΑ), η ιταλική νομοθεσία θέτει ένα απαιτητικό πλαίσιο, ώστε μια επιχείρηση να μπορεί να υπαχθεί στην έννοια της «καινοτόμου startup» στον τεχνολογικό τομέα.
Από τη στιγμή, όμως, που μια επιχείρηση καταφέρει να ενταχθεί στο καθεστώς αυτό μπορεί να απολαμβάνει μιας σειράς σημαντικών ευεργετημάτων, ικανών να στηρίξουν ουσιαστικά την επιχείρηση στα πρώτα της βήματα. Ενδεικτικά, τα ωφελήματα περιλαμβάνουν τα εξής:
- απαλλαγή από τέλη και άλλες επιβαρύνσεις κατά τη σύσταση των εταιρειών,
- ευελιξία στην εταιρική διακυβέρνηση με τη δημιουργία κατηγοριών μετοχών με ειδικά δικαιώματα (π.χ. κατηγορίες μετοχών οι οποίες δεν παρέχουν στο μέτοχο δικαίωμα ψήφου),
- ελαστικότητα στην περίπτωση που κατά τα πρώτα έτη λειτουργίας οι ζημίες οδηγούν στη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου, επηρεάζοντας έτσι την απαιτούμενη από το νόμο αναλογία κεφαλαίου – ζημιάς,
- ειδική εργατική νομοθεσία για νέες προσλήψεις από τις καινοτόμες αυτές επιχειρήσεις,
- φορολογικά κίνητρα για εταιρικές και ιδιωτικές επενδύσεις σε startups από φυσικά πρόσωπα (19% πίστωση φόρου για επενδύσεις έως 500.000 ευρώ) και για νομικά πρόσωπα (20% έκπτωση δαπάνης για επενδύσεις έως 1.800.000 ευρώ) για τα έτη 2013 έως 2016,
- fast-track, απλοποιημένη και δωρεάν πρόσβαση των καινοτόμων επιχειρήσεων και των κέντρων εκκόλαψης νέων επιχειρήσεων (incubators) σε κρατικό fund, το οποίο υποστηρίζει την παροχή χρηματοδότησης μέσω τραπεζικών δανείων, με την εγγύηση του 80% των εν λόγω δανείων,
- έμπρακτη υποστήριξη της διαδικασίας εξωστρέφειας και διεθνοποίησης από το Ιταλικό Οργανισμό Προώθησης Εμπορίου.
Το ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο
Σε αντίθεση με το νομοθετικό πλαίσιο της Ιταλίας, η ελληνική φορολογική νομοθεσία δεν παρέχει καμία ειδική για τις καινοτόμες startups (του τεχνολογικού τομέα) ρύθμιση.
Αντίθετα, παρέχονται κάποια γενικά κίνητρα, τα οποία είναι πολύ αμφίβολο εάν είναι ελκυστικά για μια νέα επιχείρηση. Συγκεκριμένα, προβλέπεται: α) υπό προϋποθέσεις υπερ-έκπτωση 130% των δαπανών επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων, β) φορολογικός συντελεστής 13% (αντί για 26%) για τα φυσικά πρόσωπα με πρώτη δήλωση έναρξης επιτηδεύματος από 1ης Ιανουαρίου 2013 και για τα 3 πρώτα έτη άσκησης της δραστηριότητάς τους, εφόσον το ετήσιο ακαθάριστο εισόδημά τους από επιχειρηματική δραστηριότητα δεν υπερβαίνει τις 10.000 ευρώ και (γ) τη δυνατότητα νέων επιχειρήσεων να αναβάλουν την φορολογική απόσβεση των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης κατά τα πρώτα 3 φορολογικά έτη.
Από τα ανωτέρω φορολογικά κίνητρα, ο συντελεστής 13% αφορά σε ελεύθερους επαγγελματίες (και όχι εταιρείες λ.χ. ΑΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ, προσωπικές), οι οποίοι παρουσιάζουν τζίρο μικρότερο των 10.000 ευρώ ετησίως. Συνεπώς, φαίνεται ότι δεν καταλαμβάνει μια startup δεδομένου ότι η τελευταία θα λειτουργεί συνήθως υπό τη μορφή είτε προσωπικής είτε κεφαλαιουχικής εταιρείας και βεβαίως δεν στοχεύει στην πραγματοποίηση του ελάχιστου τζίρου των 10.000 ευρώ ετησίως.
Αν κανείς προσθέσει στα προαναφερθέντα και την καθιέρωση της προκαταβολής φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων 100% είναι προφανές ότι όχι μόνο δεν υπάρχει ειδικά διαμορφωμένο πλαίσιο για νεοφυείς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τεχνολογικό τομέα, αλλά αντίθετα το υπάρχον νομικό πλαίσιο δημιουργεί μόνο επιβαρύνσεις καθώς και αδικαιολόγητα υψηλή φορολογική υποχρέωση σε ένα νέο εγχείρημα.
Αναγκαίες δράσεις