Ο Μπόρις Τζόνσον άλλαξε δραματικά το τοπίο της βρετανικής πολιτικής το βράδυ της Πέμπτης, δίνοντας τέλος σε μια περίοδο παραλυτικού κοινοβουλευτικού αδιεξόδου και σε μια τριετία αβεβαιότητας γύρω από το Brexit. Με αυτό που πέτυχε, ο πρωθυπουργός του Ην. Βασιλείου έδωσε στον εαυτό του κάτι που η προκάτοχός του Τερέζα Μέι δεν θα μπορούσε ποτέ να έχει: τον πολιτικό χώρο για να οριστικοποιήσει τους όρους εξόδου της χώρας του από την Ευρωπαϊκή Ένωση και να απαντήσει στην κοινωνική και οικονομική δυσαρέσκεια που οδήγησαν στην ψηφοφορία του 2016 υπέρ του Brexit.
Σε μια εκλογική αναμέτρηση, που ακόμη και μια μικρή μεταβολή της τάξης του 5% στις εκλογικές περιφέρειες μπορούσε να κάνει μεγάλη διαφορά, οι μάζες στράφηκαν στην κατεύθυνση των Συντηρητικών του Τζόνσον. Συνολικά, οι Τόρις αναμένεται να αποσπάσουν 365 έδρες με μια εντυπωσιακή πλειοψηφία 78 εδρών. Έδρες που κέρδιζε παραδοσιακά το Εργατικό Κόμμα στα πρώην βιομηχανικά του “προπύργια”, όπως το Workington στα βορειοδυτικά και το Blyth Valley στα βορειοανατολικά, πέρασαν στους Τόρις –κάποιες για πρώτη φορά μετά από περισσότερα από 70 χρόνια. Η Jo Swinson, ηγέτιδα του κόμματος των Ελεύθερων Δημοκρατών που τάσσεται κατά του Brexit, έχασε την έδρα της.
Ήταν η τέταρτη διαδοχική εκλογική νίκη των Συντηρητικών, αλλά μακράν η πιο αποφασιστική, καταφέρνοντας στους Εργατικούς του Τζέρεμι Κόρμπιν, το χειρότερο πλήγμα από το 1935. Αν ο ήλιος του αριστερού Corbyn “έδυσε”, αυτός του Τζόνσον ανατέλλει μετά από πολλά στραβοπατήματα στην προσωπική του διαδρομή προς την εξουσία. Ενώ οι επιπτώσεις της νίκης του σε δύο μέτωπα -το Brexit και την εσωτερική πολιτική- είναι δύσκολο να υπερτιμηθούν, το ίδιο συμβαίνει και για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Για να πάρει αυτές τις εκλογές, ο Τζόνσον βρήκε μια διέξοδο έξω από το κοινοβουλευτικό κλουβί για το Brexit, αλλά χρειάστηκε να γράψει μερικές λευκές επιταγές που τώρα θα είναι δύσκολο να τιμήσει.
Τρία διακριτά πλεονεκτήματα συνέβαλαν στη θριαμβευτική επιστροφή του Johnson στην Downing Street, και καθένα απ’ αυτά πιθανότατα θα είναι βραχύβιο. Το πρώτο ήταν, προφανώς, το Brexit. Σχεδόν αμέσως μόλις ο Τζόνσον έγινε αρχηγός του κόμματος, ξεκίνησε τον αγώνα για να ενoποιήσει την ψήφο υπέρ του Brexit, στριμώχνοντας το κόμμα Brexit του Nigel Farage, μέχρι ότου να καταλήξει να μην πάρει καμία έδρα και βάζονας επιτυχώς στο στόχαστρο τις αγγλικές έδρες των Εργατικών που ψήφισαν υπέρ της εξόδου και αισθάνονταν πολύ άβολα με τον μητροπολιτικό σοσιαλισμό του Κόρμπιν. Παρότι ο Τζόνσον δεν μπόρεσε να τηρήσει την υπόσχεσή του να “πεθάνει καλύτερα σε ένα χαντάκι” παρά να παρατείνει την προθεσμία της 31ης Οκτωβρίου για το Brexit, οι ψηφοφόροι του έδωσαν το δικαίωμα της αμφιβολίας. Τίποτα παρόμοιο δεν συνέβη στην πλευρά του Remain.
Η συμφωνία που πέτυχε ο Τζόνσον με τις Βρυξέλλες οδηγεί στο λεγόμενο σκληρό Brexit. Προβλέπει την έντονη ρήξη με τις υποχρεώσεις και τις προσβάσεις που συνοδεύουν τη συμμετοχή στην ΕΕ. Στην πραγματικότητα, οι όροι της συμφωνίας ήταν αυτοί που η ΕΕ ήταν πάντοτε πρόθυμη να παραχωρήσει αλλά που η Μέι, ο Τζόνσον και οι άλλοι οπαδοί του Brexit χαρακτήριζαν μη αποδεκτούς. Η συμφωνία είναι ελαφρώς λιγότερο οικονομικά επιζήμια σε σύγκριση με ένα ασύντακτο Brexit, αλλά το σημαντικό είναι ότι δίνει στη Βρετανία την ελευθερία να διαπραγματευτεί τις δικές της εμπορικές συμφωνίες, ένα σημείο-κλειδί για τους οπαδούς του Brexit.
Έχοντας μια συμφωνία, επέτρεψε στον Johnson να κερδίσει περισσότερους υποστηρικτές του Brexit και πολλούς υποστηρικτές της παραμονής στην ΕΕ επίσης. Το σλόγκαν “τελειώνουμε με το Brexit”, φάνηκε ότι ήταν ελκυστικό και για τις δύο πλευρές. Οι σκληροπυρηνικοί του Brexit το είδαν ως υπόσχεση που σχεδόν έχει εκπληρωθεί, ενώ οι κουρασμένοι υποστηρικτές της παραμονής απλώς ήθελαν να διασφαλίσουν ότι θα αποφευχθεί μια έξοδος χωρίς συμφωνία και ότι η χώρα θα προχωρούσε προς τα εμπρός.
Το δεύτερο πλεονέκτημα του Johnson ήταν αναμφίβολα ο Corbyn. Κανένας πολιτικός δεν θα μπορούσε να είναι πιο τυχερός σε ό,τι αφορά στους αντιπάλους του, από ό,τι ήταν ο Johnson. Από την αποτυχία του να αντιμετωπίσει τον αντισημιτισμό εντός του κόμματός του, από την μπερδεμένη πολιτική του για το Brexit και μια οικονομική ατζέντα που ακόμη και οι αριστεροί ψηφοφόροι του έβρισκαν τρελή, ο Corbyn αποδείχθηκε ότι δεν έκανε για τη θέση. Ένας πρώην πρωθυπουργός των Εργατικών (Tony Blair), αρκετοί πρώην βουλευτές των Εργατικών, ο επικεφαλής Ραβί της χώρας και άλλες εξέχουσες φωνές κάλεσαν τους ψηφοφόρους των Εργατικών να εγκαταλείψουν τον Corbyn –και το έκαναν με μεγάλη επιτυχία.
Τέλος, σε μεγάλο βαθμό μέσω του προσωπικού του χαρίσματος, της σκληρής τακτικής του για το Brexit και των υποσχέσεών να δώσει τέλος στη λιτότητα των Συντηρητικών προκατόχων του, ο Johnson έγινε ως ο υποψήφιος της αλλαγής. Οι Συντηρητικοί είναι στην κυβέρνηση για μια δεκαετία σχεδόν –μια περίοδο στη διάρκεια της οποίας η Βρετανία βίωσε μεγάλες μειώσεις των δαπανών, αύξηση των βίαιων εγκλημάτων και αύξηση των αστέγων, κρίση στον τομέα της στέγασης, στασιμότητα των μισθών και πιο πρόσφατα, ρυθμοί ανάπτυξης χαμηλοί. Αλλά ο Johnson κατόρθωσε να βγει ηγέτης.
Κανένα από τα τρία αυτά πλεονεκτήματα δεν θα παραμείνει. Μετά από την επικείμενη έγκριση της συμφωνίας για το Brexit, που επιτρέπει στο Ηνωμένο Βασίλειο να φύγει επισήμως μέχρι τις 31 Ιανουαρίου, ο Johnson πρέπει να ολοκληρώσει μια εμπορική συμφωνία με την ΕΕ, για την οποία ορκίστηκε ότι θα έχει ολοκληρώσει μέχρι το τέλος του 2020. Σε αυτό το χρονικό διάστημα, οι Βρυξέλλες είναι απίθανο να προσφέρουν πολλά εκτός και αν ο Johnson συμφωνήσει η Βρετανία να μην αποκλίνει από τις βασικές ρυθμιστικές περιοχές. Ίσως οι ψηφοφόροι και τα ΜΜΕ, θα είναι τόσο κουρασμένοι από το Brexit –και τόσο ικανοποιημένοι από το ότι απέδωσε καρπούς η όλη προσπάθεια- που οι παραχωρήσεις του δεν θα γίνουν τραβήξουν την προσοχή. Πιο πιθανό, οι όροι μιας εμπορικής συμφωνίας ή μιας παράτασης, θα είναι υπό αμφισβήτηση.
Ο Johnson δεν θα έχει τον Corbyn να τον κάνει να δείχνει καλός επίσης. Ασφαλώς, ο επόμενος ηγέτης μπορεί να είναι τόσο κακός όσο και ο προηγούμενος. Εάν οι Εργατικοί δεν εγκαταλείψουν τον Corbyn-ισμό –μία ιδεολογική πλατφόρμα που περιλαμβάνει να πλήξουν τον πλούτο, να εθνικοποιήσουν βιομηχανίες και με απερίσκεπτες δημοσιονομικές υποσχέσεις- θα παραμείνει εύκολος στόχος για τον Johnson, ο οποίος στο μεταξύ θα ενισχύει το goodwill των πρώην Εργατικών περιφερειών με δημόσιες δαπάνες.
Τέλος, όσο περισσότερο χρόνο παραμένει πρωθυπουργός ο Johnson, τόσο πιο δύσκολο θα είναι να παρουσιάζει τον εαυτό του ως το πρόσωπο της αλλαγής. Για να είναι τόσο επιτυχημένος στη θητεία του όσο στη νίκη του, θα πρέπει να θεσπίσει μια σειρά οικονομικών πολιτικών που να αποτυπώνουν και τις νέες περιοχές των κοινωνικά συντηρητικών, εργατικών τάξεων, που διψούν για επενδύσεις και το παραδοσιακό “μικρό κράτος” των Συντηρητικών και τους οπαδούς του. Τα συμφέροντά τους συχνά έρχονται σε άμεση σύγκρουση.
Η ομιλία του Johnson νωρίς την Παρασκευή, έκανε λόγο για “συντηρητισμό ενός έθνους” και τα σχέδιά του να προχωρήσει πέρα από το Brexit. Αλλά η εντυπωσιακή επίδοση του Σκωτσέζικου Εθνικού Κόμματος, υποδηλώνει ότι ακόμη και το να κρατηθεί το Ηνωμένο Βασίλειο ενωμένο, θα είναι μια συνεχής πρόκληση. Η απάντηση του Johnson μπορεί να είναι να δώσει λεφτά σε όλα τα προβλήματα. Εάν δεν γίνει σωστά, αυτό μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα.
Υπάρχει λόγος να είναι κάποιος θετικός και να χαρεί για το τέλος της αγωνιώδους παράλυσης. Η νίκη των Συντηρητικών ρυθμίζει ένα ζήτημα που έρχεται μία φορά σε κάθε γενιά, αναφορικά με την πορεία της χώρας. Το Brexit θα συμβεί. Το σοσιαλιστικό πείραμα του Corbyn όχι.
Θα υπάρξει πολύ μεγάλη συζήτηση για την ίδια την εκστρατεία, η οποία ήταν κάποιες φορές άσχημη. Ενώ ο Johnson κέρδισε συντριπτικά, μία-μία οι δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι η εμπιστοσύνη σε αυτόν ήταν χαμηλή. Πραγματικά, ο Johnson μοιράζεται το βραβείο της εξουσίας με τις εθνικιστικές-λαϊκιστικές δυνάμεις τις οποίες αξιοποίησε στην προεκλογική του εκστρατεία. Θα είναι δύσκολο να τις ελέγξει. Η καριέρα του έχει αποδείξει ότι μπορεί να αλλάξει όταν απαιτείται. Και πάλι είναι επίσης αλήθεια ότι οι αλλαγές του είναι θέμα σκοπιμότητας και όχι αρχών.
Η May οραματιζόταν να ενώσει το κόμμα της, να διευρύνει τη βάση της και να κερδίσει με μεγάλη διαφορά. Ο Johnson το έκανε. Τώρα πρέπει απλώς να κυβερνήσει.
Πηγή: Capital.gr