Η υπόθεση του Beat (πρώην Taxibeat) μπορεί να αποτελέσει και ένα case study για τον νομικό κίνδυνο που διατρέχουν οι επιχειρήσεις, και δη οι επιχειρήσεις καινοτομίας. Κοιτώντας πίσω στην εξαγορά της Taxibeat από την Daimler-Chryshler κανείς δεν μπορεί να μην σκεφτεί ότι το timing ήταν κρίσιμο. Λίγο ακόμα να αργούσε η εξαγορά ο υποψήφιος επενδυτής θα έπρεπε να λάβει υπόψη προσφορά του και το νέο νομικό status quo που περιορίζει την δραστηριότητα της Beat στην Ελλάδα.
Ο νομικός κίνδυνος όμως δεν είναι μόνο στα «μεγάλα» της κρατικής παρέμβασης, αλλά και στα μικρά. Ας δούμε όμως μερικά πραγματικά παραδείγματα: μία ομάδα με αντικείμενο την ανάπτυξη λογισμικού ίδρυσε startup εταιρεία δίχως να έχει εξασφαλίσει με ορθό νομικό τρόπο την εισφορά της πνευματικής ιδιοκτησίας των μελών, με αποτέλεσμα ένα από τα μέλη που έμεινε εκτός της εταιρείας να διεκδικεί πλέον την πνευματική ιδιοκτησία της εταιρείας θέτοντας εν αμφιβόλω την πιθανότητα εμπορικής εκμετάλλευσης του λογισμικού. Ομάδα νέων με μία καινοτόμα ιδέα για λογισμικό που συνδέει τους μεταφορείς απευθείας με πελάτες είχε συνάντηση με εξειδικευμένο υπάλληλο συστημικής τράπεζας για την λήψη χρηματοδότησης. Η συνάντηση τερματίστηκε απότομα όταν ο υπάλληλος τους ρώτησε, κατόπιν σύστασης του νομικού συμβούλου της τράπεζας, ποια θα είναι η ευθύνη των ιδιοκτητών της εφαρμογής σε περίπτωση που χαθούν εμπορεύματα. Άλλη ομάδα διαλύθηκε πριν προλάβει καν να κάνει την σύσταση της εταιρείας διότι οι ιδρυτές δεν είχαν συμφωνήσει στο pre-startup stage την δομή της εταιρείας και τον ρόλο του καθένα από αυτούς.
Αυτά τα μικρά μικρά παραδείγματα, καταδεικνύουν την ανάγκη κατανόησης από όλους όσους επιθυμούν να ξεκινήσουν μία επιχειρηματική δραστηριότητα την κρισιμότητα του νομικού κινδύνου που μπορεί να αντιμετωπίσουν στο ξεκίνημα του εγχειρήματος. Αναμφίβολα, το επιχειρείν σημαίνει ρίσκο αλλά όχι και αλόγιστο ρίσκο. Ίσως επειδή και στην σύνταξη ενός business plan η νομική διάσταση του επιχειρήματος αναλώνεται κυρίως στην αδειοδότηση μίας επιχείρησης ή σε λοιπές απαιτήσεις που θέτει η διοίκηση (σ.σ το κράτος) για την έναρξη ή στην νομική μορφή που θα έχει αυτή η δραστηριότητα. Κι όμως, υπάρχουν τόσα ζητήματα που κανένας δεν αναφέρει. Όπως η πνευματική ιδιοκτησία, εργασιακά ζητήματα, το καθεστώς συνεργασίας μεταξύ των εταίρων, τί νομικά ζητήματα προκύπτουν από την δραστηριότητα (αστικής, ποινικής ή/και διοικητικά) που δεν απαντώνται στο business plan.
Όμως, κανένας θεσμικός χρηματοδότης δεν θα έρθει να «βάλει» τα λεφτά του αν δεν είναι σίγουρος ότι το εγχείρημα είναι άρτιο νομικά από όλες τις απόψεις. Αυτό μπορεί να συνίσταται στην επιλογή μίας νομικής μορφής με «καθαρή» πνευματική ιδιοκτησία ή στο εάν πληρούνται οι νομικές προϋποθέσεις που θέτουν οι developers στο github όταν χρησιμοποιείται κώδικας τους. Η έρευνα για τα νομικά ζητήματα είναι πολύ χρήσιμη στο idea και pre-startup phase είναι απαραίτητη στο startup phase όταν πλέον η επιχειρηματική δραστηριότητα εξωτερικεύεται και δημιουργεί ευθύνες και υποχρεώσεις. Εξίσου κρίσιμη όμως είναι και στις περιπτώσεις που μία pre-startup αρχίζει να έχει συνεργασίες με τρίτες οντότητες ή φυσικά πρόσωπα διότι σε αυτές τις περιπτώσεις εφόσον δεν υπάρχει εταιρεία που έχει συσταθεί η ευθύνη μπορεί να είναι ατομική.
*Ο Θάνος Λεοντάρης είναι Δικηγόρος και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στην Διοίκηση Επιχειρήσεων (MBA) από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.