Η αυτοματοποίηση αποτελεί έναν διαρκώς αυξανόμενης σημασίας παράγοντα για την αγορά εργασίας. Όσο η τεχνολογία προοδεύει, τόσο ο χώρος της εργασίας θα επηρεάζεται, τα επαγγέλματα θα βελτιώνονται ως προς την αποτελεσματικότητά τους, αλλά και οι επιπτώσεις για τους εργαζομένους θα είναι ολοένα και σημαντικότερες, συχνά δυσάρεστες. Κι αυτό διότι σε πολλές περιπτώσεις αυτοματοποίηση σημαίνει απώλεια θέσεων εργασίας.
Ως προς την αλλαγή που μέχρι σήμερα η αυτοματοποίηση έχει επιφέρει στην αγορά εργασία, η σχετική έρευνα του Cedefop είναι αποκαλυπτική[1]. Συγκεκριμένα, στα 28 κράτη-μέλη της ΕΕ, το 43% των ενήλικων εργαζομένων έχουν δει να αλλάζει η τεχνολογία που χρησιμοποιούσαν τα τελευταία πέντε χρόνια, καθιστώντας ορισμένες θέσεις εργασίας ευάλωτες. Το 47% είδε αλλαγές στον τρόπο εργασίας. Βέβαια η αλλαγή δεν συμβαίνει σε όλους τους τομείς με την ίδια ταχύτητα. Έτσι, το 57% στον τομέα ICT είδε να λαμβάνουν χώρα αλλαγές τα τελευταία πέντε χρόνια, σε σχέση με το 27% των εργαζομένων στους τομείς των καταλυμάτων και της τροφοδοσίας.
Το πρόβλημα με τη διαρκή πρόοδο της τεχνολογίας, όπως αναφέρει η έκθεση του Cedefop, είναι ότι δημιουργεί δύο πόλους στο χώρο της αγοράς εργασίας. Από τη μια είναι αυτοί με δεξιότητες υψηλού επιπέδου που αμείβονται καλά και, από την άλλη, είναι εκείνοι με δεξιότητες κατωτέρου επιπέδου που δεν αμείβονται καλά.
Ως προς τις θέσεις εργασίας, η τεχνολογία καταργεί ορισμένες αλλά και δημιουργεί άλλες. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της δημιουργίας θέσεων εργασίας σχετικών με τους Η/Υ. Ωστόσο, η πιο σημαντική επίπτωση είναι ότι μεταβάλλει τη μορφή και το περιεχόμενο ενός επαγγέλματος. Έτσι, σε έρευνα που έγινε το 2016 στις χώρες του ΟΟΣΑ, βρέθηκε ότι μόλις το 9% των επαγγελμάτων διέτρεχαν κίνδυνο αυτοματισμού, αλλά τουλάχιστον το 70% των εργασιών σε ένα επάγγελμα μπορούσε να αυτοματοποιηθεί. Με άλλα λόγια, δεν αυτοματοποιείται το επάγγελμα στο σύνολό του, αλλά ορισμένες εργασίες του.
Τι σημαίνει αυτό για όσους ήδη βρίσκονται στην αγορά εργασίας αλλά και όσους πρόκειται να εισέλθουν σε αυτήν; Σημαίνει ότι θα πρέπει να αποκτήσουν (αν δεν έχουν) την απαραίτητη ευελιξία, ώστε να προσαρμόζονται σε νέες συνθήκες, αλλά ταυτόχρονα να επιζητούν τη βελτίωση υπαρχουσών ή των απόκτηση νέων δεξιοτήτων. Με άλλα λόγια, θα πρέπει να υιοθετήσουν μια πιο παραγωγική νοοτροπία, η οποία θα τους βοηθάει να μένουν ανταγωνιστικοί.
Μιχάλης Κατσιμίτσης, PhD