Έχοντας ολοκληρώσει 3 κύκλους του StageOne Accelerator σε διαφορετικά σημεία της επικράτειας, 2 κύκλους του Thessaloniki Innohub και 4 bootcamps, καταφέραμε ως Innovation Farm να συγκεντρώσουμε ένα σύνολο συμπερασμάτων-συμβουλών που θεωρώ ότι είναι χρήσιμα για τις very early stage startup του τοπικού μας οικοσυστήματος, και που μοιράζομαι με ένα ελπίζω εύπεπτο τρόπο.
Δε χρειάζεσαι επενδυτή για την ώρα
Η μεγάλη πλειοψηφία των startups ομάδων προσέρχεται σε auditions ή υποβάλει αιτήσεις χωρίς να έχει ολοκληρώσει τον σχεδιασμό τους και χωρίς καθόλου πρωτότυπο. Συγκεκριμένα πολλές φορές αυτό περιορίζεται σε μια αφηρημένη «ιδέα» και κάποιες φορές χωρίς ομάδα… Αυτό δεν είναι μεμπτό βέβαια μια και ο λόγος που προσέρχονται είναι η αναζήτηση βοήθειας. Η ίδια όμως πλειοψηφία ζητά τη μαγική λύση που ακούει στο όνομα «επενδυτής» ή «επένδυση».
Αυτό είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό που πολλές φορές αναγκάζει τις επιτροπές αξιολόγησης να «προσγειώσουν» τις προσδοκίες των επίδοξων ομάδων. Μεταξύ άλλων λόγων για την άκαιρη αυτή αίτηση είναι και η ευρύτερη συνείδηση που καλλιεργήθηκε εντός της επιχειρούσας κοινωνίας μαζί με το κακώς νοούμενο «σκεπτικό» των επιδοτούμενων προγραμμάτων που στρεβλώθηκε δυστυχώς και από την τάξη των συμβούλων, αλλοιώνοντας το επιχειρηματικό ένστικτο και λογική. Αυτό που θα συμβούλευα τις startups είναι: κάθε πράγμα στον καιρό του. Ολοκληρώστε το σκεπτικό σας πρώτα, φτιάξτε ένα πρωτότυπο ή προχωρήστε όσο πιο κοντά σε αυτό αντέχετε μόνοι σας, φτιάξτε μια καλή ομάδα και αποκτήστε κάποιο traction… Με τον τρόπο αυτό θα αυξήσετε σημαντικά τις πιθανότητές σας για το ευκταίο.
Ο Picasso δε γίνεται Rembrandt
Ο άνθρωπος έχει μια μοναδική προσωπικότητα που δεν αλλάζει ειδικά όταν αυτή έχει διαμορφωθεί μέσα από τα χρόνια της παιδικής και εφηβικής του ωρίμανσης. Παρατηρώ πολλές φορές τα ιδρυτικά μέλη (founders) να παλεύουν στο να προσαρμόσουν τον έταιρο co-founder στα δεδομένα και απαιτήσεις του project ενώ αυτός «ανθίσταται»… Καλώς ή κακώς ο κάθε άνθρωπος αποφασίζει για το τι θέλει και το πώς θέλει να είναι, και φυσικά αναλόγως πράττει. Οι αναγκαστικές, τυχαίες ή συναισθηματικά ορμώμενες επιλογές μας εμπλέκουν δυστυχώς σε συνεργασίες που κάθε άλλο παραγωγικές είναι. Καλό είναι αυτό να αναγνωρίζεται έγκαιρα κα να επι-λύεται επίσης τάχιστα.
Άλλες πάλι φορές ο τρόπος εργασίας και η επικοινωνία απογοητεύει τους co-founders που δεν βρίσκουν συμβατές τις εργασιακές επιλογές των συνεργατών τους. Σημαντικό είναι να συμφωνείται ο σκοπός της startup, να υπάρχει χημεία, αφοσίωση και συμπληρωματικότητα μεταξύ των μελών της νεοφυούς ομάδας. Ορισμένες φορές δεν είναι απαραίτητο να βαπτίζονται όλοι co-founders. Η ανάθεση μιας εργασίας σε κάποιον που θα πληρωνόταν με ένα success fee ή stock options κατόπιν επιτυχούς υλοποίησης ή χρηματοδότησης, είναι καλύτερη λύση από το να ονομάζεις κάποιον co-founder που όμως δεν θέλει αυτή τη χάρη.
Ακόμα δεν τον είδαμε Γιάννη τον είπαμε
Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι. Η ιδέα που είχες χθες βράδυ μπορεί να είναι λαμπρή αλλά δεν είναι ακόμα προϊόν. Χρειάζεται να περάσει από τα στάδια έρευνας, σχεδιασμού και πρωτότυπου. Είναι πολύ πιθανόν στην προσπάθεια να εξελιχθεί η ιδέα να υπάρξουν πολλές ανατροπές. Από την άλλη το ότι έχεις (πιθανώς) ένα πρωτότυπο ακόμα και working prototype και όχι mockup δεν σημαίνει ότι έχεις ένα επιχειρησιακό σκεπτικό που να μπορεί να υποστηρίξει την κατάληψη μεριδίου της αγοράς από άλλες άμεσα ή έμμεσα ανταγωνιστικές λύσεις.
Χρειάζεται να κάνεις την απαραίτητη έρευνα ρωτώντας τους πελάτες και τους ενδιαμέσους, που είναι απαραίτητοι για να υλοποιηθεί το επιχειρηματικό σκεπτικό, καθώς και να βρεις το επιχειρηματικό μοντέλο που θα καταστήσει το σκεπτικό βιώσιμο. Δεν είναι απλό και πολλές early stage startups παραμένουν για πολύ καιρό στο στάδιο αυτό, κάνοντας συνεχή pivots μέχρι να πετύχουν το κατάλληλο μοντέλο ή οι περισσότερες από αυτές να εγκαταλείψουν τον αγώνα. Θέλει λοιπόν, πέρα από φαντασία και συστηματική δουλειά για να προχωρήσεις.
Αλλού χτυπάν τα τύμπανα αλλού χορεύει νύφη
Μια από τις συνήθεις δραστηριότητες των νεοφυών ομάδων είναι οι απανωτές συμμετοχές σε διαγωνισμούς καινοτομίας όπου παρουσιάζουν το σκεπτικό τους. Σαφέστατα οι διαγωνισμοί μπορούν να προσφέρουν χρήσιμα έπαθλα αλλά πολλές φορές παρατηρώ τις νεοφυείς ομάδες να περιπλανούνται από διαγωνισμό σε διαγωνισμό ως μουσικό group χωρίς να ενσωματώνουν το feedback που τυχόν έχουν πάρει ή να βελτιώνουν το σκεπτικό τους αλλά απλώς περιοδεύουν. Για τους πρώιμους πιθανούς επικριτές της συμβουλής, θα ξεκαθαρίσω ότι δεν είμαι κατά των διαγωνισμών αλλά του πληθωρισμού άστοχων επαίνων από media ή ακόμη και κριτές που αποπροσανατολίζουν και «καίνε» στην ουσία τις νεοφυείς ομάδες και της συμμετοχής στο event, που δεν επιδιώκει την εποικοδομητική κριτική αλλά μόνο τη διάκριση.
Χωρίς την παραμικρή διάθεση αφ’ υψηλού κριτικής, θεωρώ ότι η πρώιμη startup θα πρέπει να επιδιώκει την κάλυψη των κενών της όπως το need/product validation, την αποκρυπτογράφηση του έμμεσου και άμεσου ανταγωνιστικού πεδίου και η εύρεση βιώσιμου επιχειρηματικού μοντέλου. Η επαναλαμβανόμενη συμμετοχή σε διαγωνισμούς χωρίς την παράλληλη βελτίωση του σκεπτικού, καθυστερεί στην πραγματικότητα τις startups ενώ ο ανταγωνισμός τους προχωρά. Από την άλλη όταν βρίσκεστε ενώπιον της όποιας επιτροπής αξιολόγησης δώστε προσοχή στα αρνητικά σχόλια που ίσως είναι πιο αντικειμενικά σε σχέση με όποιους επιχειρούν για διάφορους λόγους να σας χαϊδέψουν τα αυτιά.
Όταν συμμετέχετε λοιπόν σε ένα pitch-fest στριμώξτε και εσείς του κριτές όχι ζητώντας επένδυση αλλά εποικοδομητικό feedback και εξελίξτε το σκεπτικό σας πριν κάθε επόμενη εμφάνιση.
Κιθαρίστας ή Drummer
Σκεφτόμενος το δίλημμα του Γιάννη Γιοκαρίνη στο ομώνυμο τραγούδι, παραλληλίζω την πολλές φορές μπερδεμένη ανάγκη των startups που αναζητούν βοήθεια ή λύσεις για την υλοποίηση του επιχειρηματικού μοντέλου τους, ρωτώντας δεξιά αριστερά άλλες startups, business angels, συμβούλους κ.λπ. Δυστυχώς κάποιες φορές οι απόψεις διίστανται και οι founders μπερδεύονται αντί να ξεκαθαρίζουν. Sorry guys’ αλλά δεν είναι η πρόθεσή μας να σας καταμπερδέψουμε με τη διαφορετικότητα των απόψεών μας, αλλά πολλές φορές μπορεί να υπάρχουν διαφορετικοί δρόμοι στην επιτυχία και αυτό που κρίνει το αποτέλεσμα είναι ο τρόπος υλοποίησης. Εδώ δεν υπάρχει ένας μαγικός τρόπος ερμηνείας, αλλά μετρά περισσότερο η σχετική εμπειρία των συμβούλων και η καθαρότητα της αντίληψη τους σχετικά με την εκάστοτε αγορά στόχο και τους κανόνες του ευρύτερου περιβάλλοντος.
Σε κάθε περίπτωση, και διατρέχοντας το ρίσκο να λάβετε διαφορετικές γνώμες, το καλύτερο είναι να ρωτήσετε όσους περισσότερους και σχετικούς γίνεται. Κατά ένα περίεργο τρόπο που δεν μπορώ να σας εξηγήσω το σύμπαν θα συνωμοτήσει προς όφελος των πιο επίμονων, αξιότερων και συνεπέστερων. Αν θελήσετε πάλι να έχετε δίπλα σας ένα σύμβουλο τύπου mentor ή coach να θυμάστε την ειδοποιό διαφορά. O mentor αποτελεί κανονικά μια όχι τόσο καθημερινή πηγή συμβουλών που όμως όταν αναζητούμε τη βοήθειά του μας βοηθά καταδεικνύοντας της προτιμότερη οδό για να επιλυθεί ένα πρόβλημα. Η παρουσία ή συμβουλή του Mentor μπορεί να είναι καταλυτική και πολλές φορές γίνεται συστηματική μετατρέποντάς τον/την σε σύμβουλο της νεοφυούς ομάδας με θέση στο advisory board. Ο/η coach από την άλλη σε βοηθά να «κερδίσεις το πρωτάθλημα».