Δεν υπάρχουν επιτυχίες χωρίς αποτυχίες.

Του Πάνου Τσαγκαράκη

Τον Μάιο, αμέσως μόλις ανέλαβε τα ηνία της Coca-Cola Co., ο James Quincey κάλεσε τα διευθυντικά στελέχη της να ξεπεράσουν το φόβο της αποτυχίας που τους είχε καταλάβει μετά το φιάσκο της ” New Coke ” πριν από κάποια χρόνια. “Αν δεν κάνουμε λάθη”, τόνισε, “σημαίνει ότι δεν προσπαθούμε αρκετά.”

Τον Ιούνιο, ένας άλλος CEO, ο Reed Hastings της Netflix, σε μια περίοδο που η εταιρεία του απολάμβανε απαράμιλλη επιτυχία με τους συνδρομητές της, εκείνος ανησυχούσε ότι η εξαιρετικά πολύτιμη υπηρεσία streaming διέθετε πάρα πολλές hit εκπομπές και ακύρωνε πολύ λίγες νέες εκπομπές. “Τα ποσοστά επιτυχίας μας είναι πολύ υψηλά τώρα”, ανέφερε σε ένα συνέδριο τεχνολογίας. “Αλλά πρέπει να αναλάβουμε μεγαλύτερο ρίσκο … να δοκιμάσουμε περισσότερα «τρελά» πράγματα … να έχουμε υψηλότερα ποσοστά ακυρώσεων συνολικά.”

Ακόμα και ο επικεφαλής της Amazon, ο Jeff Bezos, αναμφισβήτητα ο πιο επιτυχημένος επιχειρηματίας στον κόσμο, δηλώνει απερίφραστα ότι η ανάπτυξη και η καινοτομία της επιχείρησής του βασίζεται στις αποτυχίες. “Αν πρόκειται να ρισκάρετε, πρέπει να πειραματιστείτε”, δήλωσε λίγο μετά την εξαγορά από την Amazon της αλυσίδας Whole Foods Market (με 450 καταστήματα λιανικής) διαταράσσοντας τα νερά της αγοράς με την Amazon Whole Foods. “Και όταν πειραματίζεσαι, δεν μπορείς να ξέρεις εκ των προτέρων αν αυτό που κάνεις πρόκειται να λειτουργήσει. Οι πειραματισμοί είναι από τη φύση τους επιρρεπείς στην αποτυχία. Αλλά κάποιες μεγάλες επιτυχίες αντισταθμίζουν πολλές δεκάδες κινήσεις που δεν λειτούργησαν. “

Όπως υποστηρίζει, σε σχετικό άρθρο στο HBR, ο Bill Taylor (συνιδρυτής της Fast Company και συγγραφέας του βιβλίου Simply Brilliant), το μήνυμα που προσπαθούν να μεταδώσουν τέτοιου είδους επιχειρηματικοί ηγέτες, είναι πολύ εύκολο να γίνει κατανοητό από όλους, αλλά και πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί από τους περισσότερους. Είναι αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλοί επιχειρηματικοί ηγέτες που σέβονται τις αρετές της καινοτομίας και της δημιουργικότητας. Ωστόσο, πολλοί από αυτούς τους ίδιους και τις επιχειρήσεις τους, ζουν με το φόβο των λαθών, των παραβλέψεων και των απογοητεύσεων. Γι ‘αυτό, εξάλλου, έχουν τόσο φτωχές επιδόσεις στην καινοτομία και τη δημιουργικότητα. Όποιος δεν είναι προετοιμασμένος να αποτύχει, δεν είναι στην πραγματικότητα διατεθειμένος να μάθει. Και αν, τόσο οι άνθρωποι, όσο και οι οργανισμοί, δεν καταφέρουν να μαθαίνουν όσο γρήγορα αλλάζει ο κόσμος, δεν θα μπορέσουν να αναπτύσσονται και να εξελίσσονται.

Ποιος είναι, λοιπόν, ο σωστός τρόπος να κάνει κάποιος λάθος; Υπάρχουν τεχνικές που επιτρέπουν σε πρόσωπα και οργανισμούς να αποδεχτούν την απαραίτητη σύνδεση μεταξύ μικρών αποτυχιών και μεγάλων επιτυχιών; Στη δυτική Μασαχουσέτη, στις ΗΠΑ, το Smith College, δημιούργησε ένα πρόγραμμα που ονομάζεται “Failing Well” για να διδάξει στους σπουδαστές του τι θα μπορούσαν να κάνουν  για να μάθουν. “Αυτό που προσπαθούμε να διδάξουμε είναι ότι η αποτυχία δεν είναι ένα σφάλμα στη διαδικασία της μάθησης αλλά χαρακτηριστικό γνώρισμα της”, εξηγεί η Rachel Simmons, η οποία διαχειρίζεται αυτή την πρωτοβουλία, σε πρόσφατο άρθρο της στους New York Times. Πράγματι, όσοι παρακολουθούν το πρόγραμμα αυτό, λαμβάνουν ένα πιστοποιητικό αποτυχίας, που δηλώνει ότι “εξουσιοδοτούνται να τα κάνουν θάλασσα”, να αποτυγχάνουν σε μια σχέση, σε ένα σχέδιο, σε μια δοκιμασία ή σε οποιαδήποτε άλλη πρωτοβουλία φαίνεται εξαιρετικά σημαντική και “εξακολουθούν να είναι απολύτως άξιοι και εξαιρετικοί άνθρωποι.” Οι σπουδαστές που είναι έτοιμοι να χειριστούν την αποτυχία, είναι λιγότερο εύθραυστοι και πιο τολμηροί από αυτούς που περιμένουν την τελειότητα και την άψογη απόδοση.

Αυτό είναι ένα δίδαγμα που αξίζει να διαδοθεί και στις επιχειρήσεις. Ο Patrick Doyle, Διευθύνων Σύμβουλος της Domino’s Pizza από το 2010, διανύει μία από τις πιο επιτυχημένες επταετείς διαδρομές οποιουδήποτε επιχειρηματικού ηγέτη σε οποιοδήποτε τομέα. Όμως, επιμένει , ότι όλοι οι θρίαμβοι της εταιρείας του, βασίζονται στην προθυμία του να αντιμετωπίσει την πιθανότητα λαθών και αστοχιών. Σε παρουσίαση που έκανε σε άλλους επιχειρηματικούς ηγέτες, ο Patrick Doyle περιέγραψε δύο μεγάλες προκλήσεις που εμποδίζουν πρόσωπα και επιχειρήσεις να είναι περισσότερο ειλικρινείς για την αποτυχία. Η πρώτη πρόκληση, λέει, είναι αυτό που ονομάζει «προδιάθεση παράλειψης» – το γεγονός δηλαδή ότι οι περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν να μην ακολουθήσουν μια νέα ιδέα διότι αν προσπαθήσουν για κάτι και δεν αποδώσει, η αποτυχία μπορεί να βλάψει την καριέρα τους. Η δεύτερη πρόκληση είναι να ξεπεράσουμε αυτό που ονομάζει «αποστροφή απώλειας» – την τάση των ανθρώπων να παίζουν περισσότερο για να μη χάσουν παρά για να κερδίσουν, γιατί για τους περισσότερους από εμάς, “ο πόνος της απώλειας είναι διπλάσιος από τη χαρά της νίκης.” Η άδεια για αποτυχία είναι στην πραγματικότητα άδεια για ενεργοποίηση, σύμφωνα με τον Patrick Doyle, ο οποίος τιτλοφόρησε την παρουσίαση του:  “Η αποτυχία είναι επιλογή”.

Αν και ο φόβος της αποτυχίας ταλανίζει μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις σε όλες τις χώρες του κόσμου, έχω την αίσθηση ότι στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα μεγάλος. Όχι επειδή σε αυτή τη χώρα δεν αποτυγχάνουμε. Αλλά επειδή έχουμε τόσο πολύ δαιμονοποιήσει την αποτυχία που δεν την παραδεχόμαστε και δεν θέλουμε να συζητάμε γι’ αυτή. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε πόσο σημαντική είναι για την εξέλιξή μας. Γι’ αυτό και δεν υπάρχουν ελληνικά case studies (μελέτες περιπτώσεων) αποτυχημένων επιχειρηματικών ενεργειών ή διαδικασιών. Έτσι κρύβουμε τις αποτυχίες μας όσο καλύτερα μπορούμε, με αποτέλεσμα να μη μαθαίνει κανείς από αυτές, ούτε οι άλλοι, αλλά ούτε κι εμείς στην πραγματικότητα. Γιατί για να μάθεις χρειάζεται να δράσεις και όταν δράσεις και αποτύχεις, χρειάζεται να μελετήσεις ακριβώς γιατί απέτυχες, σε κάθε λεπτομέρεια του σχεδίου που έθεσες σε εφαρμογή.

Το πιο σημαντικό δίδαγμα για όλους είναι πώς δεν υπάρχει εξέλιξη χωρίς μάθηση, δεν υπάρχει μάθηση χωρίς αποτυχία, δεν υπάρχει επιτυχία χωρίς αναποδιά. Η αποτυχία είναι απλώς ο προθάλαμος της επιτυχίας!