Του Πάνου Τσαγκαράκη
Οι περισσότεροι δεν θέλουμε να μας λένε όχι. Το θεωρούμε σαν απόρριψη των ιδεών αλλά και του εαυτού μας. Σαν σημάδι ότι τα έργα και η καριέρα μας δεν αξιολογούνται θετικά και βρίσκονται σε στασιμότητα. Ωστόσο, το «όχι» των ανωτέρων μας μπορεί να μας ωθήσει προς τους στόχους μας.
Έχουμε συνηθίσει να πιστεύουμε ότι όσους περισσότερους πόρους έχουμε, τόσο καλύτερα αποτελέσματα θα επιτύχουμε. Αν και αυτή η πεποίθηση αποδεικνύεται συχνά αληθινή, μερικές φορές οδηγεί σε ανεπαρκή χρησιμοποίηση της δημιουργικότητας και της αποφασιστικότητάς μας να εργαστούμε με αυτά που έχουμε. Η πεποίθηση ότι αυτά που έχουμε δεν είναι αρκετά για να επιτύχουμε τους στόχους μας, προκαλεί άγχος και καθυστέρηση στην ανάληψη δράσης, οδηγώντας μας να ξεχνάμε όσα θέλουμε να πραγματώσουμε.
Την επόμενη φορά που θα ακούσετε ένα «όχι» στη δουλειά από το αφεντικό σας, αντί να πανικοβληθείτε, δοκιμάστε τα παρακάτω βήματα που προτείνει σε σχετικό άρθρο του στο HBR ο Scott Sonenshein*:
Όταν το αφεντικό απορρίπτει ένα αίτημα, συνήθως αντιδρούμε ως εξής. Πρώτον, πιστεύουμε ότι δεν καταλαβαίνει το μέγεθος του προβλήματος, διαφορετικά θεωρούμε ότι θα μας διέθετε τους αναγκαίους πόρους για την επίλυσή του. Δεύτερον, παραδινόμαστε στην αποτυχία: Χωρίς περισσότερο χρόνο, η ποιότητα της εργασίας μας δεν θα είναι καλή. Χωρίς επιπλέον αριθμό εργαζομένων, θα πρέπει να περιορίσουμε το πεδίο εφαρμογής του έργου. Χωρίς μεγαλύτερο προϋπολογισμό μάρκετινγκ, θα μειωθούν οι πωλήσεις.
Αν αισθανθούμε ηττημένοι, θα αρχίσουμε να μειώνουμε την προσπάθεια μας, οδηγώντας μας σε μια αρνητική αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Ενεργούμε σαν να μη μπορεί να ολοκληρωθεί το έργο μας με τα υψηλότερα πρότυπα με τους πόρους που διαθέτουμε – και αυτό είναι το μέλλον στο οποίο καταλήγουμε.
Σχετική έρευνα έδειξε ότι οι άνθρωποι εργάζονται για να ανταποκριθούν στις προσδοκίες, τις δικές τους και των άλλων. Όταν παρερμηνεύουν το «όχι» από το αφεντικό ως ένδειξη ότι τους υποτιμά, καταλήγουν να υποβιβάζουν αυτές τις προσδοκίες.
Αντί γι αυτό ορίστε υψηλότερες προσδοκίες. Σκεφτείτε πως η σκληρή δουλειά, η δημιουργική χρήση των υφιστάμενων πόρων, και η συνεργασία με τους άλλους θα σας δώσει τη δυνατότητα να τηρήσετε τις προθεσμίες του έργου, τους στόχους πωλήσεων, ή οποιουσδήποτε άλλους στόχους. Ένα «όχι» σας δίνει την ευκαιρία να αποδείξετε στους άλλους ότι μπορείτε να βρείτε δημιουργικές λύσεις για να παραδώσετε ένα ποιοτικό έργο με λιγότερους πόρους.
Ένας από τους ήρωες που θαύμαζε όταν ήταν παιδί ο Scott Sonenshein ήταν ο μυστικός πράκτορας MacGyver στην τηλεόραση, που μπορούσε να λύσει σχεδόν οποιοδήποτε πρόβλημα με ένα σουγιά, μια κολλητική ταινία, ή τα συνηθισμένα οικιακά αγαθά. Του έλειπαν εκείνη την εποχή, τα high-tech εργαλεία ή οι τυπικές υπερδυνάμεις των ηρώων δράσης. Αλλά είχε κάτι πολύ σημαντικό. Ήταν πολυμήχανος.
Έχουμε συνηθίσει να χρειαζόμαστε ι περισσότερα, για να κάνουμε περισσότερα. Όταν έχουμε πολλούς πόρους, δεν υπάρχει καμία ανάγκη να είμαστε δημιουργικοί για τον τρόπο που τους χρησιμοποιούμε ή τους μεγιστοποιούμε. Αλλά όταν αυτοί οι πόροι μειώνονται ή εξαφανίζονται, αγωνιούμε. Δεν αναπτύσσουμε τις δεξιότητες ούτε την επινοητικότητα μας.
Όσες περισσότερες φορές μας αρνηθούν τόσο περισσότερες πιθανότητες έχουμε μάθουμε να χρησιμοποιούμε την ευστροφία μας για να εφεύρουμε λύσεις. Η έρευνα διαπιστώνει ότι όταν μας αρνούνται τους πόρους, επιτρέπουμε στον εαυτό μας να δοκιμάσει νέους τρόπους χρήσης των πόρων που έχουμε ήδη. Χωρίς ένα σφυρί, είναι πιο πιθανό να σκεφτούμε ένα παπούτσι ως καλό εργαλείο για να χτυπήσουμε ένα καρφί στον τοίχο. Κάθε φορά που το αφεντικό λέει όχι και εμείς προσαρμοζόμαστε με επιτυχία, όχι μόνο λύνουμε το πρόβλημα, αλλά απαλλασσόμαστε και από την εξάρτησή μας να χρειαζόμαστε περισσότερα για να κάνουμε περισσότερα.
Κάθε λεπτό που ξοδεύουμε για να ανησυχούμε για κάθε τι που δεν έχουμε, είναι ένα λεπτό λιγότερο που ξοδεύουμε για να κάνουμε πραγματικά κάτι. Όταν παίρνουμε ένα όχι προσωπικά, πιστεύοντας ότι είναι μια κακή αξιολόγηση της δουλειάς και του εαυτού μας, αισθανόμαστε μειωμένοι και αγωνιούμε να αξιοποιήσουμε τους υφιστάμενους πόρους. Εξάλλου, αν αξιολογηθεί σαν καλή η δουλειά μας δεν θα πάρουμε και μια θετική απάντηση;
Οι ερευνητές αποκαλούν αυτή την εμπειρία «απειλή ακαμψίας». Που σημαίνει ότι σε περίοδο απειλής (π.χ., αν σκεφτούμε ότι έχουμε κάνει κάτι λάθος ή ότι δεν αξιολογούμαστε σωστά) πέφτουμε στην παγίδα να σκεφτόμαστε λιγότερο δημιουργικά σχετικά με τους πόρους μας. Πράγμα, που μας δυσκολεύει να σκεφτούμε επινοητικά (σαν τον MacGyver), ακριβώς όταν η κατάσταση το απαιτεί. Παρεμποδιζόμαστε από την απειλή της ακαμψίας, και σπαταλάμε τις ευκαιρίες για να επιτύχουμε τους στόχους μας.
Υπάρχει ένας απλός τρόπος για να ξεπεράσετε το συναίσθημα απειλής που σας δημιουργεί η άρνηση: Σκεφτείτε τι έχετε. Θέστε τους πόρους σας σε κίνηση πειραματιζόμενοι. Καθώς θα αρχίσετε να κινείστε, θα γίνει ευκολότερο να ξεκινήσετε να πιάνετε τους στόχους σας χωρίς ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, μια ιδανική ομάδα, ή ένα μεγαλύτερο προϋπολογισμό.
Μην αφήνετε το αφεντικό σας να σας εμποδίζει στην επίτευξη των στόχων σας. Προχωρήστε και δείτε το «όχι» σαν ευκαιρία για να κάνετε περισσότερα με λιγότερα. Θα συνειδητοποιήσετε ότι έχετε την ευκαιρία να ενισχύσετε την αξία όσων έχετε ήδη.
________________________________________
Ο Scott Sonenshein είναι καθηγητής της έδρας Henry Gardiner Symonds στο Jesse H. Jones School of Business, στο Rice University και συγγραφέας του βιβλίου «Stretch: Unlock the Power of Less – and Achieve More than You Ever Imagined»