Ηγεσία και μάνατζμεντ

Σε αυτή τη φιλόδοξη προσπάθεια να σκιαγραφήσουμε το στυλ ηγεσίας του μέλλοντος, πρέπει να γίνει ένας σαφής διαχωρισμός μεταξύ των εννοιών ‘ηγεσία’ και ‘μάνατζμεντ’. Μεταξύ των δυο αυτών διαφορετικών στυλ, δεν υπάρχει πάντα σαφής διάκριση στις καθημερινές επιχειρηματικές δραστηριότητες και λειτουργίες.

Ο όρος μάνατζμεντ θα έπρεπε να αναφέρεται κυρίως σε καταστάσεις και πράγματα και σίγουρα όχι σε ανθρώπους. Χρησιμοποιώντας ορισμένες γνωστές πρακτικές μάνατζμεντ σε ανθρώπους, ενδέχεται να λειτουργούμε, έστω και ασυνείδητα, με ένα τρόπο, με τον οποίο οι άνθρωποι είτε δεν αισθάνονται άνετα είτε τον αποστρέφονται. Αυτό το δείχνουν κατά περίπτωση είτε με τις συμπεριφορές τους είτε με μια ‘σιωπηλή’ όχι πάντα κατανοητή στάση.

Αντίθετα, με τον όρο ηγεσία αναφερόμαστε στη θετική επιρροή άλλων ανθρώπων ή στη θετική σε αυτούς επίδραση. Οι άνθρωποι ακολουθούν ηγέτες όταν έχουν εμπιστοσύνη σε αυτούς και όταν αισθάνονται άνετα με την παρουσία τους. Πέρα τούτου, διατηρούν ή αυξάνουν κατά περίπτωση την παρακίνηση τους λόγω του περιβάλλοντος, που οι ηγέτες δημιουργούν γύρω τους και στο οποίο καλούνται να αποδώσουν, π.χ. οι εργαζόμενοι σε μια επιχείρηση.

Η ζωή και η εμπειρία έχουν επανειλημμένως δείξει και αποδείξει ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο για έναν ηγέτη να προσπαθεί να αλλάξει τους άλλους. Μια τέτοια προσπάθεια μπορεί να φέρει ορισμένα αποτελέσματα, τα οποία ωστόσο δεν είναι βιώσιμα σε βάθος χρόνου. Αντίθετα, θα ήταν ίσως πιο ρεαλιστικό (και αποτελεσματικότερο) να αλλάξει κανείς τον εαυτό του, να γίνει πρότυπο για τους άλλους και να ασκήσει θετική επιρροή σε αυτούς και στις συμπεριφορές τους.

Αν και οι έννοιες ‘μάνατζμεντ’ και ‘ηγεσία’ είναι διαφορετικές και ως προς την εφαρμογή τους στην πράξη, ωστόσο είναι δυνατό και για έναν μάνατζερ να αναπτύξει ηγετικές δεξιότητες.

Το στυλ ηγεσίας του μέλλοντος

Το στυλ ηγεσίας του μέλλοντος είναι το υποστηρικτικό και συνεργάσιμο, του οποίου η επιδιωκόμενη αποτελεσματικότητα δε στηρίζεται στην αυταρχικότητα και στη δύναμη της εξουσίας ή της θέσης σε έναν οργανισμό.

Ένας αποτελεσματικός ηγέτης δεν κατηγορεί ούτε κατακρίνει. Αντίθετα, εμπνέει εμπιστοσύνη, δημιουργεί ένα περιβάλλον ‘υπευθυνότητας’ (αγγλ. accountability) και εμπλέκει τους συνεργάτες του στη λήψη αποφάσεων  ειδικά  σε  θέματα, που άπτονται της επιτυχίας τους στα καθήκοντα τους. Επιπλέον εστιάζει στο αποτέλεσμα και έχει την ικανότητα να καθιστά τους άλλους υπεύθυνους για τα αποτελέσματα ή τις συμπεριφορές τους με τον ορθό τρόπο αλλά και, προπάντων,  να  αναλαμβάνει τις δικές του ευθύνες.

Μια καθοριστικής σημασίας δεξιότητα για έναν ηγέτη είναι να ασκεί θετική επιρροή στους άλλους.

Η θετική άσκηση επιρροής προϋποθέτει μεταξύ άλλων ανεπτυγμένες δεξιότητες επικοινωνίας (π.χ. διαχείρισης αντιπαραθέσεων/αποφυγής συγκρούσεων, χρήσης του λόγου κ.ο.κ.).

Όσοι έχουν δοκιμάσει και επιμείνει γνωρίζουν τι σημαίνουν τα ανωτέρω στην πράξη.

Τι πρέπει να αλλάξει;

Είναι λυπηρό το γεγονός, ότι στην εποχή μας, με τους ‘ξέφρενους’ ρυθμούς που την χαρακτηρίζουν, έχει επικρατήσει η δύναμη του χρήματος και της εξουσίας. Και όλα αυτά μπορεί να μην είχαν τραγικά αποτελέσματα αν δεν είχε παραμεληθεί και  παραβλεφθεί ο ανθρώπινος παράγοντας.

Το να παραβλεφθεί και παραμεληθεί ο ανθρώπινος παράγοντας είναι πολύ πιθανό (και ιστορικά αποδεδειγμένο) ότι αυτό θα αποβεί, σε βάθος χρόνου, καταστρεπτικό όχι μόνο για μια επιχείρηση αλλά ακόμα και για μια ολόκληρη κοινωνία.

Ένας ηγέτης είναι απαραίτητο να συνειδητοποιήσει:

• Ότι πρέπει να αλλάξει τον τρόπο, που αντιλαμβάνεται την παρακίνηση των ανθρώπων και το πως μπορεί να την επηρεάσει θετικά
• Πως  να δημιουργεί και διατηρεί καλές διαπροσωπικές σχέσεις
• Πώς να αξιοποιεί τα δυνατά σημεία των ανθρώπων

Ο Dale Carnegie περιέγραψε και εξήγησε, ήδη πριν από πολλές δεκαετίες, τη σημασία του να κατανοεί κανείς τους ανθρώπους και να γνωρίζει πώς να τους επηρεάζει (και ως ηγέτης) ώστε να δημιουργεί θετικές διαπροσωπικές σχέσεις.

O Jack H. McQuaig είναι ο ιδρυτής ενός διεθνώς αναγνωρισμένου συστήματος, με τη βοήθεια του οποίου διευκολύνονται και βοηθιούνται, εδώ και μερικές δεκαετίες, γενεές επαγγελματιών στο να ανακαλύψουν και αξιοποιήσουν τα δυνατά τους σημεία και τους καθοδηγεί μέσω μιας περιεκτικής και αναλυτικής διαδικασίας στο να βελτιώσουν τους εαυτούς τους.

Προσωπικά είχα την ευκαιρία να συμπαρασταθώ σε μια ομάδα, που θέλησε και αποφάσισε να λειτουργήσει με ένα διαφορετικό, από το συνηθισμένο, τρόπο, δεδομένων των δυσκολιών που αντιμετώπιζαν τα μέλη της τη συγκεκριμένη  χρονική στιγμή.

Τα μέλη της  ομάδας αποφάσισαν καταρχήν να εργαστούν συλλογικά και να συνεργαστούν για το καλό του τμήματος και του οργανισμού στον οποίο απασχολούνταν. Θεμελίωσαν την ύπαρξη και λειτουργία της δουλειάς τους σε ένα κοινό όραμα, σε συμφωνημένους και αποδεκτούς (από όλα τα μέλη) κανόνες λειτουργίας της ομάδας, σε αξίες και στη δέσμευση των μελών της ομάδας να υποστηρίζουν το ένα το άλλο όταν και όσο χρειαζόταν. Ο επικεφαλής της ομάδας αποφάσισε να λειτουργήσει ως coach για την ομάδα του και παραχωρώντας, μεταξύ άλλων, στους συνεργάτες του τη δυνατότητα συμμετοχής τους στη λήψη αποφάσεων (για θέματα που αφορούσαν τη δουλειά τους και κατ’ επέκταση το κοινό όραμα), δημιούργησε ένα περιβάλλον μεγαλύτερης δέσμευσης και υπευθυνότητας.

Η ομάδα πέτυχε ξεχωριστά αποτελέσματα, τα οποία πιστώθηκαν στην προσπάθεια όλης της ομάδας και όχι μόνο των μεμονωμένων μελών της. Η προσπάθεια και η συνεισφορά όλων αναγνωρίστηκε.

Σύνοψη

Είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι έχουν περηφάνια και ανάγκες και ακολουθούν πιο ευχάριστα όσους τους σέβονται και τους στηρίζουν σε δύσκολες καταστάσεις και στιγμές. Οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να ανήκουν (π.χ. σε μια ομάδα, σε μια κοινωνία κ.ο.κ.) και να αισθάνονται χρήσιμοι και σημαντικοί. Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη την αναγνώριση αλλά και την ανταμοιβή.

Ποιος αντέχει και για πόσο να παραβλέψει ή αγνοήσει τα ανωτέρω;

Το μέλλον ανήκει σε ηγέτες, που εκτός από βασικά χαρακτηριστικά ηγεσίας ή ηγετικές δεξιότητες (όπως ανάληψη κινδύνου, προσανατολισμό στο αποτέλεσμα, υπευθυνότητα, θετική νοοτροπία, σταθερότητα και επιμονή, συναισθηματική ωριμότητα, αυτενέργεια κ.ο.κ.) θα αναλάβουν έναν υποστηρικτικό ρόλο ως coach

για τους συνεργάτες τους (τα μέλη της ομάδας τους). Αυτοί οι ηγέτες θα οδηγήσουν την ομάδα τους (ή τον οργανισμό τους) στην επίτευξη περισσότερων και καλύτερων αποτελεσμάτων χωρίς να παρεκκλίνουν από βασικές αξίες και ήθη.

Ο Nelson Mandela φέρεται να έχει παρομοιάσει έναν ηγέτη με ένα βοσκό:
‘Ένας βοσκός παραμένει πίσω από το κοπάδι του αφήνοντας τα πιο ευκίνητα ζώα να προχωρήσουν μπροστά και τα υπόλοιπα να ακολουθούν, χωρίς να συνειδητοποιούν ότι τελικά όλα καθοδηγούνται από τα μετόπισθεν.’