Όπου υπάρχει ρίσκο, υπάρχει και φόβος. Εάν όμως δεν αναλάβουμε ποτέ κανένα ρίσκο, δεν πρόκειται και να επιτύχουμε οποιονδήποτε στόχο στη ζωή μας. Και έτσι δεν θα αξιοποιήσουμε ποτέ το πλήρες δυναμικό μας, ώστε να βιώσουμε την αυτοπραγμάτωση. Είναι φυσικό σε κάθε νέο προσωπικό ή επαγγελματικό εγχείρημα να αισθανόμαστε και κάποιο φόβο. Η επιτυχία μας όμως βρίσκεται πέρα από αυτόν. Χρειάζεται λοιπόν να ακολουθήσουμε την ανάγκη μας για ανάπτυξη και όχι το φόβο. Πώς θα το κάνουμε αυτό;
Από την Αννίτα Νιάκα
Ένα καλό παράδειγμα μας δίνει η επιστήμη της ανοσοποίησης, η οποία βασίζεται στην πανάρχαια σοφία, ότι ένας τρόπος να ενδυναμώσεις το σώμα είναι να το «ταρακουνήσεις», να προκαλέσεις ένα μικρό χάος στο σύστημα, προκειμένου να το βοηθήσεις να εξελιχθεί, να προσαρμοστεί σε νέα δεδομένα και να γίνει πιο ανθεκτικό.
Ανάλογη επίδραση έχει η ανάληψη ρίσκου στην ανθρώπινη ψυχολογία. Οπότε διερωτήσου, ποιες δράσεις θα μπορούσες να εισάγεις τώρα στη ζωή σου, οι οποίες θα σε «ταρακουνήσουν», βοηθώντας σε να εξελιχθείς;
Σε αυτή την κατεύθυνση, ακολουθούν έξι σημεία – κλειδιά που είναι καλό να κατανοούμε σχετικά με την ανάληψη ρίσκου:
Ο καθένας μας έχει διαφορετικά όρια όσο αφορά το πόσο «μακριά» θέλει να φτάσει και πόσο ταρακούνημα και ρίγος είναι διατεθειμένος να βιώσει. Ωστόσο για τους περισσότερους ανθρώπους η αρχική απάντηση σε οτιδήποτε εκλαμβάνει ως «ηρωικό κάλεσμα ζωής» είναι η άρνησή του!
Είναι απολύτως φυσικό. Το αρχαιότερο τμήμα του εγκεφάλου μας, το οποίο μας έχει βοηθήσει να επιβιώσουμε και να συνεχίσουμε την εξελικτική μας πορεία ως είδος, είναι εξοπλισμένο με έναν «μετρητή φόβου». Όταν ο φόβος μας ξεπερνάει το μέσο του φάσματος, παίρνουμε ένα αυτό-περιοριστικό σήμα (αυτοσυντήρηση), ενώ όταν είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ευνοείται η απερίσκεπτη δράση.
Το όλο θέμα είναι τι φοβίζει τον καθένα από εμάς ξεχωριστά. Κάποιος μπορεί να αισθάνεται περιπετειώδης απλώς ζητώντας ραντεβού από ένα άτομο που θεωρεί ελκυστικό, φορώντας ένα καπέλο ή αλλάζοντας τη χωρίστρα στο χτένισμά του. Κάποιος άλλος μπορεί να χρειάζεται μία έκρηξη αδρεναλίνης, από αυτές που συμβαίνουν μόνο σε μία δραστηριότητα όπου το λάθος μπορεί να οδηγήσει σε τραυματισμό ή ακόμα και θάνατο. Τι είναι αυτό που μπορεί να φέρει κάποια έξαψη στη δική σου ζωή;
Τείνουμε να εξισώνουμε το ρίσκο με μεγάλα, τρομακτικά πράγματα, όπως το να πηδήξουμε στο κενό από ένα αεροπλάνο. Όμως και πιο βατά ρίσκα, πιο κοντινά στη ιδιοσυγκρασία μας, είναι εξίσου ικανά να ζωηρέψουν τις ζωές μας. Τραγούδα σε μία βραδιά καραόκε, μπες σε μία θεατρική ομάδα, ζήτα ραντεβού από ένα άτομο που σου αρέσει ή όταν κάποιος σε ρωτάει πώς είσαι, πες πως πραγματικά είσαι εκείνη τη στιγμή. Κάποιες φορές το πιο «επικίνδυνο» πράγμα που μπορείς να κάνεις είναι απλώς να καθίσεις μόνος για μία ώρα και να γράψεις, να ζωγραφίσεις, να ακούσεις ή να παίξεις μουσική ή να κάνεις ένα πλάνο για κάτι που θέτεις στόχο. Είναι εντάξει και αυτό.
Αυτό δε σημαίνει να παρακάμψεις το ένστικτο ή τη διαίσθησή σου ή να «μειώσεις» στο μυαλό σου τους φόβους ή τα τραύματα που έχεις βιώσει, τα οποία μπορεί να αιτιολογούν την τάση σου να αποφεύγεις το ρίσκο, αλλά να μετριάσεις τις ακούσιες υποθέσεις και την άγρια φαντασία σου. Για παράδειγμα, είναι σημαντικό να εξετάσεις τις πιθανότητες αποτυχίας ή ατυχήματος, θέτοντας μία ερώτηση κριτικής σημασίας για την κατανόησή σου επί οποιουδήποτε ρίσκου: «πόσο πιθανό είναι;»
Κάποτε οι Times του Λονδίνου είχαν δημοσιεύσει ένα θέμα, ότι ο αριθμός των Βρετανών που δολοφονήθηκαν από αγνώστους είχε αυξηθεί κατά ένα τρίτο σε οκτώ χρόνια. Από 99 σε 130. Αυτό που το άρθρο δεν ανέφερε, ήταν ότι υπάρχουν 60 εκατομμύρια Βρετανοί και άρα οι πιθανότητες δολοφονίας από έναν άγνωστο είχαν αυξηθεί από 0,00016% στο 0,00022%… Δε νομίζω να είναι αυτός επαρκής λόγος για να ταμπουρωθείς σε ένα υπόγειο καταφύγιο και να τρέφεσαι με κονσέρβες.
Προκειμένου να βελτιώσεις τα αποτελέσματα της ανάληψης ρίσκου για εσένα, αλλά και την ανεκτικότητά σου προς αυτό, αύξησε τα «προστατευτικά σου πλαίσια», τους μηχανισμούς που θέτεις σε ισχύ για να πειστείς ότι μπορείς να το κάνεις.
Φαντάσου ότι κοιτάς μία τίγρη μέσα σε ένα κλουβί. Χρειάζονται τόσο η τίγρης, όσο και το κλουβί για να αισθανθείς έξαψη στο σωστό βαθμό. Η τίγρης χωρίς το κλουβί είναι πολύ τρομακτική για να την απολαύσεις. Το κλουβί χωρίς την τίγρη είναι βαρετό. Προκειμένου να βιώσουμε το σωστό βαθμό έξαψης, που θα μας επιτρέψει να δράσουμε, χρειαζόμαστε τόσο την πιθανότητα του κινδύνου, όσο και κάτι το οποίο πιστεύουμε ότι θα μας προστατεύσει από αυτόν.
Αυτό μπορεί να είναι οι καλά διαμορφωμένες δεξιότητες που έχουμε σε κάτι, μία καλή προετοιμασία και πρόβα, ο σωστός εξοπλισμός, ένα δίκτυο υποστήριξης, μία αίσθηση αυτοπεποίθησης ή ένα… αλεξίπτωτο. Μπορεί να είναι «τελετουργικά» και ρουτίνες που σε βοηθούν να γειωθείς και να παραμένεις σε ισορροπία –ένα σταθερό πρόγραμμα, ένας καθημερινός διαλογισμός, άσκηση, περίπατος, κ.ο.κ.
Η προθυμία σου να λες «ναι» στο ρίσκο και να αναλαμβάνεις δράση είναι ύψιστης σημασίας για μία ζωή με πληρότητα. Σε κρατά στην αναπτυξιακή σου αιχμή, δοκιμάζεις νέα πράγματα, παίρνεις πρωτοβουλίες και προχωράς ενεργητικά, αντί να θωρακίζεσαι και να κλείνεσαι, ουσιαστικά αποφεύγοντας τη ζωή.
Όπου υπάρχει δράση, υπάρχει κίνηση και ενέργεια, κινητική και καταλυτική δύναμη. Και παρότι η κίνηση δεν είναι απαραίτητα πρόοδος, όπως ο ήχος δεν είναι απαραίτητα μουσική, για κάποιον που λιμνάζει η κίνηση από μόνη της είναι πολύ σημαντική και προσφέρει τουλάχιστον έναν αέρα ανανέωσης –που έπειτα μπορεί να εξελιχθεί σε πρόοδο.
Δοκίμασε κάτι: Για ένα διάστημα, λέγε «ναι» στα πάντα. Αποδέξου όλες τις προσφορές και τις προτάσεις. Επιβεβαίωνε τους άλλους. Συντάξου με ένα σχέδιο. Εξασκήσου στο να δρας για να ικανοποιήσεις τα πάθη και τις επιθυμίες σου. Όχι σαν ένα σχέδιο με ορίζοντα πενταετίας, αλλά ως μία καθημερινή πρακτική.