Είναι γεγονός ότι η επαγγελματική συμβουλευτική στη χώρα μας έχει συνδεθεί κυρίως με την επιλογή επαγγέλματος στη μαθητική ηλικία που κορυφώνεται με την εισαγωγή του μαθητή στο πανεπιστήμιο. Είναι όμως μόνο αυτό; Η επαγγελματική συμβουλευτική απευθύνεται μόνο στους εφήβους για την επιλογή των σπουδών τους; Τι γίνεται με τους ενήλικες και τις αποφάσεις που καλούνται να παίρνουν στα επαγγελματικά τους ζητήματα; Η επαγγελματική συμβουλευτική δεν αφορά μόνο τους μαθητές αλλά και τους ενήλικες σε όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους. Δεδομένου ότι η επαγγελματική ανάπτυξη αποτελεί μία δια βίου διαδικασία δεν μας κάνει εντύπωση ότι ολοένα και περισσότεροι ενήλικες απευθύνονται στους επαγγελματικούς συμβούλους για υποστήριξη στη λήψη των επαγγελματικών τους αποφάσεων. Oι ενήλικες αυτοί μπορεί να είναι εργαζόμενοι, άνεργοι ή φοιτητές οι οποίοι αναζητούν λύσεις σε ζητήματα που σχετίζονται με τη σταδιοδρομία τους. Πιο συγκεκριμένα, τα κυριότερα πεδία εφαρμογής της επαγγελματικής συμβουλευτικής στις τρεις αυτές κατηγορίες των ενηλίκων είναι τα ακόλουθα:
- Εργαζόμενοι: Σήμερα υπάρχει όλο και μεγαλύτερη πίεση προς τους εργαζόμενους για καλύτερη απόδοση στη δουλειά τους με όσο το δυνατόν λιγότερα μέσα. Ως αποτέλεσμα ο σύγχρονος εργαζόμενος βρίσκεται σε ένα συνεχή «αγώνα» επίδοσης, γεγονός που μπορεί να του προκαλέσει συναισθηματικές δυσκολίες και διλήμματα. Η παροχή υποστήριξης βοηθάει τον εργαζόμενο να μετριάσει τα θέματα που αντιμετωπίζει στην προσωπική ή εργασιακή του ζωή και τα οποία επηρεάζουν αρνητικά την εργασία, την προσωπική ευεξία και την παραγωγικότητά του. Ενδεικτικά ζητήματα που ενδέχεται να αντιμετωπίσει ένας εργαζόμενος είναι οι συνεχείς αλλαγές στην αγορά εργασίας, το εργασιακό στρες, η επαγγελματική εξουθένωση, η χαμηλή απόδοση, η σύγκρουση εργασίας-οικογένειας, οι δυσκολίες στην επικοινωνία και τη συνεργασία με τους συναδέλφους, η μετάβαση στη συνταξιοδότηση κ.ά.
- Άνεργοι: Οι άνθρωποι αισθάνονται πολλά διαφορετικά συναισθήματα όταν μένουν χωρίς δουλειά. Αυτά ποικίλουν ανάλογα με τον τρόπο που έχει χάσει κανείς την εργασία του, το διάστημα της ανεργίας, την οικονομική κατάσταση που αντιμετωπίζει κ.ά. Τα άτομα που χάνουν τη δουλειά τους συνήθως νιώθουν στρες, λύπη ή θυμό και αβεβαιότητα. Η ανεργία μπορεί να αυξήσει το άγχος και την κατάθλιψη, οδηγώντας το άτομο σε αρνητική εικόνα για τον εαυτό του και τη ζωή. Ενδεικτικά ζητήματα που μπορεί να οδηγήσουν έναν άνεργο στην αναζήτηση επαγγελματικής συμβουλευτικής είναι τα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα της ανεργίας, η εμπειρία της απόλυσης, ο προσδιορισμός των στόχων και του σχεδίου δράσης, η εκμάθηση τεχνικών για αποτελεσματική αναζήτηση εργασίας, η διερεύνηση του ατομικού επαγγελματικού προφίλ κ.ά.
- Φοιτητές: Η επαγγελματική συμβουλευτική των φοιτητών και των σπουδαστών έχει στόχο την υποστήριξή τους κατά τη διάρκεια των σπουδών τους αλλά και μετά την αποφοίτηση στη μετάβαση από την ακαδημαϊκή στην επαγγελματική κοινότητα. Συνήθως περιλαμβάνει τη συμβουλευτική υποστήριξη σε θέματα επιλογής σπουδών και ένταξης στην αγορά εργασίας. Ενδεικτικά ζητήματα για τα οποία η επαγγελματική συμβουλευτική μπορεί να είναι χρήσιμη σε ένα φοιτητή είναι: η επιλογή κατεύθυνσης σπουδών σε προπτυχιακό ή μεταπτυχιακό επίπεδο, η σύνταξη βιογραφικού σημειώματος, η προετοιμασία για τη συνέντευξη επιλογής, η λήψη αποφάσεων, η διερεύνηση του ατομικού επαγγελματικού προφίλ, η κοινωνική προσαρμογή κ.ά.
Παρουσιάστηκαν ενδεικτικά ορισμένα από τα συνήθη ζητήματα τα οποία οδηγούν τους ενήλικες στον επαγγελματικό σύμβουλο, σε καμία περίπτωση δεν εξαντλούνται σε αυτό το άρθρο. Ο επαγγελματικός σύμβουλος χρειάζεται να είναι ευαισθητοποιημένος ώστε να διακρίνει τις ανάγκες του συμβουλευόμενου και να προχωρήσει στην κατάλληλη παρέμβαση.
Καλλιόπη Σωτηράκη
Ψυχολόγος-Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού MSc