Ανεξάρτητα από το αν κάποιος/α παρακολουθεί τις πολιτικές εξελίξεις της χώρας σε καθημερινή βάση, είμαι βέβαιος ότι σίγουρα θα έχει ακούσει κάποια αποτελέσματα δημοσκοπήσεων… Θα ήθελα να ανακαλέσετε στην μνήμη σας τα γεγονότα που συνέβησαν την περίοδο των ευρωεκλογών με τα exit polls και τις δημοσκοπήσεις… Άπαντες μιλούσαν για μια αποτυχία των δημοσκοπικών εταιριών και των ερευνών τους
Το θέμα μας όμως σήμερα δεν είναι να αναλύσουμε τι συνέβη τότε, ούτε να σχολιάσουμε κάποια δημοσκόπηση η οποία να αποτυπώνει την πρόθεση του εκλογικού σώματος την δεδομένη χρονική στιγμή. Aπεναντίας θα ήθελα σήμερα να σχολιάσουμε έναν κλάδο της πολιτικής επικοινωνίας και στρατηγικής, την πολιτική έρευνα.
Πριν μιλήσουμε για μερικά τεχνικά χαρακτηριστικά μιας πολιτικής ποσοτικής έρευνας δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι μια δημοσκόπηση για τα ΜΜΕ διαφέρει από μια δημοσκόπηση που παράγεται για την χάραξη μιας στρατηγικής για ένα κόμμα/βουλευτή/στέλεχος τοπικής αυτοδιοίκησης. Μια δημοσκόπηση η οποία παραγγέλλεται για οποιοδήποτε ΜΜΕ προσπαθεί να αποτυπώσει το πολιτικό σκηνικό όπως διαμορφώνεται την δεδομένη χρονική στιγμή. Εν αντιθέσει, μια έρευνα η οποία γίνεται στα πλαίσια χάραξης της στρατηγικής ενός κόμματος/ βουλευτή/ δημάρχου συμβαίνει ούτως ώστε να διερευνηθεί η αποδοτικότητα του μηνύματος του υποψηφίου και το γενικότερο στίγμα του (θετικό ή αρνητικό). Εν ολίγοις μια πολιτική έρευνα διενεργείται για να κατανοηθεί πλήρως το «ΤΙ» συμβαίνει την συγκεκριμένη στιγμή στο εκλογικό σώμα και «ΓΙΑΤΙ» διατηρεί μια στάση το εκλογικό σώμα. Στην πρώτη περίπτωση μιλάμε για ποσοτική έρευνα ενώ στην δεύτερη για ποιοτική.
Σε μια έρευνα στρατηγικού περιεχομένου σημαντικό ρόλο παίζει το πότε θα διεξαχθεί και τι ακριβώς έχει ως στόχο για τον υποψήφιο ή το πολιτικό κόμμα. Σύμφωνα με το Ε. Βαρδουλάκη (2014, σ. 73) υπάρχουν τέσσερις χρονικές περίοδοι στις οποίες ενδείκνυται να διενεργηθεί μια έρευνα.
Η ουτοπία στην έρευνα του Marketing και κατ’ επέκταση στην πολιτική έρευνα είναι να ρωτήσουμε τον κάθε καταναλωτή ή ψηφοφόρο αυτό που μας ενδιαφέρει. Ουσιαστικά δηλαδή να κάνουμε μια απογραφή των απόψεων και στάσεων τους. Επειδή όμως κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, τόσο στο B2C marketing όσο και στην πολιτική στρατηγική χρησιμοποιούμε την δειγματοληψία. Σύμφωνα με την E. Τηλικίδου , δειγματοληψία ,(2011, σ.98) «έχουμε όταν απευθυνόμαστε και εξετάζουμε ένα τμήμα του συνόλου του πληθυσμού».
Στην περίπτωση όμως της δειγματοληψίας ανακύπτουν δύο προβλήματα (E. Τηλικίδου, 2011, σ98). i) Πόσο αντιπροσωπευτικό είναι το δείγμα , η μικρογραφία δηλαδή του πληθυσμού. ii) Κατά πόσο ήταν αμερόληπτη η επιλογή του δείγματος από τον ερευνητή.
Σύμφωνα με πολλούς ακαδημαϊκούς και ερευνητές του χώρου το ιδανικό δείγμα ανέρχεται στα 1500-1600 άτομα/ψηφοφόρους (για πανελλαδικές έρευνες κομμάτων) και 600-800 ψηφοφόροι σε περιπτώσεις Περιφερειών/Δήμων (Βαρδουλάκης Ε. 2014, σ.76). Το μικρότερο αποδεκτό δείγμα ανέρχεται στα 400 άτομα!
Για να ολοκληρώσουμε το κεφάλαιο της δειγματοληψίας της έρευνα θα πρέπει να πούμε ότι οι αριθμοί από μόνοι τους δεν ολοκληρώνουν το πλάνο της δειγματοληψίας. Επί παραδείγματι αν διενεργηθεί μια ηλεκτρονική δημοσκόπηση σε δείγμα 1500 ατόμων είναι πολύ πιθανό να μην πληρούνται τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του ερευνώμενου πληθυσμού. Άρα για την επιλογή της μεθόδου δειγματοληψίας θα πρέπει να εφαρμοσθούν κάποιες τεχνικές οι οποίες, δυστυχώς, δεν μπορούν να αναπτυχθούν στα πλαίσια του παρόντος άρθρου.
Αντί επιλόγου αυτή τη φορά ας γίνει μια ιδιαίτερη μνεία στην ποιοτική έρευνα αλλά και στον γενικότερο κλάδο της έρευνας του marketing. Θα ήθελα να διευκρινίσω ότι το παρόν άρθρο αποτελεί μια εισαγωγή στον κλάδο της πολιτικής έρευνας και θίγει ελάχιστα ζητήματα του συνόλου της επιστήμης. Πέραν τούτου όμως τόσο οι πολιτικοί όσο και οι επαγγελματίες του χώρου θα πρέπει να δεχτούν ότι μια δημοσκόπηση (ή τέσσερις για την ακρίβεια) δεν είναι αρκετές για να χαράξουν μια στρατηγική. Η ποσοτική έρευνα από μόνη της δεν εμβαθύνει επαρκώς σε ένα πρόβλημα αλλά αγγίζει μόνο την επιφάνεια του.
Μια έρευνα λοιπόν θα σας διασφαλίσει την γνώση. Μ’ αυτή την γνώση θα μάθετε αν βρίσκεστε στην σωστή κατεύθυνση!
Επιμέλεια:
Παρλιάρη Δάφνη
Βιβλιογραφία:
1) Βαρδουλάκης, Ε. (2014). Νέοι Κανόνες Πολέμου. Αθήνα: Πεδίο Α.Ε..
2) Τηλικίδου, Ε. (2011). Η Έρευνα του Μάρκετινγκ. Θεσσαλονίκη: Σοφία.
3)_Τομαράς Π. (2005). Εφαρμοσμένη Έρευνα του Μαρκετινγκ. Αθήνα.