Το Μακρο-Περιβάλλον των Επιχειρήσεων
Η σημασία και το περιεχόμενο των πολιτικών παραγόντων που επηρεάζουν τις επιχειρήσεις
από τον Δρ. Ανάργυρο Παπαδόπουλο
BA, LLB, LLM, MA, PhD
Εισηγητής σεμιναρίων στην Bonus Seminars
Η επιχείρηση αποτελεί ένα ‘ζωντανό’’ οργανισμό ο οποίος ‘‘ζει και ανασαίνει’’ μέσα σε δύο περιβάλλοντα. Το μικρο και το μακρο περιβάλλον. Θεωρητικά, το μοντέλο του ‘‘ανοικτού συστήματος’’ (open system model) εκλαμβάνει την επιχείρηση ως μια ‘‘ανοικτή’’ ευέλικτη δομή η οποία αλληλεπιδρά με το εσωτερικό (μικρο) και το εξωτερικό (μακρο) περιβάλλον της, τα οποία με την σειρά τους επιδρούν στον τρόπο λειτουργίας της επιχείρησης.
Το μακρο-περιβάλλον αποτελείται από τους πολιτικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς, τεχνολογικούς, νομικούς, περιβαλλοντικούς, δημογραφικούς και παγκόσμιους παράγοντες (PESTLEDG factors) οι οποίοι επιδρούν άμεσα στην λειτουργία και βιωσιμότητα μιας επιχείρησης.
Μείζονος σημασίας αποτελούν οι πολιτικοί παράγοντες. Οι παράγοντες αυτοί δεν πρέπει να συνδέονται, να σχετίζονται ή να αναφέρονται ευθέως στους νομικούς παράγοντες. Πολλοί συγγραφείς και αναλυτές χρησιμοποιούν ως παραδείγματα επιρροών των πολιτικών παραγόντων στις επιχειρήσεις τους φορολογικούς νόμους, τη νομοθεσία περί ανταγωνισμού, τη νομοθεσία περί εξωτερικού εμπορίου κλπ. Αν υποτεθεί ότι οι πολιτικοί παράγοντες σχετίζονται με τους νομικούς παράγοντες, τότε θα ήταν πιο εύκολο για τις επιχειρήσεις, μέσω των αντιπροσωπευτικών συνδικαλιστικών οργάνων τους, να ασκήσουν την κατάλληλη πίεση εναντίον του εκάστοτε νομοθετικού σώματος ή των εκπροσώπων του πολιτικού συστήματος με σκοπό να μεταβληθεί ή να ακυρωθεί κάποιο νομοθέτημα που τυχόν θα έπληττε τα επιχειρησιακά τους συμφέροντα. Την ίδια, όμως, πίεση δεν μπορούν να ασκήσουν οι επιχειρήσεις έναντι των πολιτικών παραγόντων οι οποίοι παραμένουν σταθεροί σε συνταγματικά κατοχυρωμένα πολιτικά συστήματα. Διαφορετικό είναι το ζήτημα, το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει ξεχωριστό θέμα έρευνας και ανάλυσης, της πίεσης και της επιρροής τις οποίες είναι δυνατό να ασκήσουν οι κολοσσιαίες πολυεθνικές επιχειρήσεις σε ευάλωτα πολιτικά συστήματα μερικών κρατών.
Οι πολιτικοί παράγοντες δημιουργούν μια χωριστή ‘‘δέσμη‘‘ συνθηκών που επιδρούν όχι μόνο στις εγχώριες επιχειρήσεις αλλά και στις επιχειρήσεις που διεθνοποιούνται. Η πολιτική ευστάθεια ή αστάθεια μιας χώρας επιδρά άμεσα στη λειτουργία μιας επιχείρησης. Οι διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις, για παράδειγμα, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε αδυναμία σχηματισμού σταθερής κυβέρνησης δημιουργούν ένα κλίμα αβεβαιότητας για τις επιχειρήσεις οι οποίες δεν είναι δυνατό να προγραμματίσουν νέες επενδύσεις στην αγορά ή να προωθήσουν ένα νέο προϊόν ή υπηρεσία. Ένας άλλος πολιτικός παράγοντας ή καλύτερα ‘πολιτικός κίνδυνος’ για τις επιχειρήσεις είναι οι απεργιακές κινητοποιήσεις, ιδίως όταν αυτές είναι συνεχόμενες, με αποτέλεσμα ο επιχειρηματικός κόσμος να διαμαρτύρεται για την αύξηση του κόστους λειτουργίας τους και κυρίως την δραματική μείωση της ζήτησης. Οι επιχειρήσεις λειτουργούν αποδοτικά και αποτελεσματικά σε κράτη όπου υπάρχει πολιτική σταθερότητα, οι συνταγματικά κατοχυρωμένοι θεσμοί λειτουργούν ομαλά και δεν δημιουργείται καμιά απειλή στα συμφέροντα τους.
Το πολιτικό σύστημα μιας χώρας αποτελεί έναν πολιτικό παράγοντα που δεν αγνοείται από τις εγχώριες και διεθνείς επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις αυτές επιλέγουν να δραστηριοποιούνται σε δημοκρατικά πολιτικά συστήματα περισσότερο παρά σε απολυταρχικά καθεστώτα. Επιπλέον, οι επιχειρήσεις προτιμούν να απολαμβάνουν τα οφέλη της ‘‘ανοιχτής’’ αγοράς (open market economy) και της φιλελευθεροποίησης του εμπορίου. Οι διεθνείς επιχειρήσεις, εκτός των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών που επικρατούν στο κράτος υποδοχής, επιλέγουν να δραστηριοποιηθούν επενδυτικά σε κράτη τα οποία έχουν υιοθετήσει τις αρχές και τις αξίες της ελεύθερης αγοράς και του τέλειου ανταγωνισμού.
Επιπλέον, οι επιχειρήσεις επιλέγουν να δραστηριοποιούνται επενδυτικά σε κράτη που δεν επηρεάζονται άμεσα από διπλωματικές διενέξεις οι οποίες λαμβάνουν χώρα σε γειτονικά κράτη.
Σε κάθε περίπτωση, οι επιχειρήσεις πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους την πολιτική της εκάστοτε κυβέρνησης για το εγχώριο και εξωτερικό εμπόριο, τον ανταγωνισμό, την μονοπωλιακή ή ολιγοπωλιακή μορφή της αγοράς κ.α καθώς και την σχέση των συνδικαλιστικών οργάνων του επιχειρηματικού κόσμου με την εκάστοτε κυβέρνηση και τις εν γένει πολιτικές συμφωνίες.