Ας είμαστε ειλικρινείς. Όλοι μας –είτε συχνά, είτε πιο σπάνια- συμπεριφερόμαστε «τοξικά», με τρόπους που απομακρύνουν τους ανθρώπους, βλάπτοντας τις σχέσεις μας, τις επαγγελματικές μας προοπτικές, αλλά και την ευημερία τόσο τη δική μας, όσο και των ανθρώπων του περιβάλλοντός μας. Για κάποιους ανθρώπους οι τοξικές συμπεριφορές είναι ένα συχνό φαινόμενο, ίσως ο κανόνας, ενώ άλλοι είναι πιο εξελιγμένοι, ισορροπημένοι και συνειδητοί και συμβαίνει να λειτουργούν έτσι σπάνια στη ζωή τους. Πάντως κανένας μας δεν έχει «ανοσία» σε τέτοιες συμπεριφορές.
Σε όποια από τις δύο κατηγορίες κι αν ανήκεις –ή κάπου στο ενδιάμεσο- είναι ζωτικής σημασίας για την ευτυχία και την επιτυχία σου να είσαι σε θέση να αναγνωρίζεις πότε συμπεριφέρεσαι «τοξικά» και να το αλλάζεις όταν βλέπεις ότι αυτό συμβαίνει.
Οι έξι πιο συνηθισμένες τοξικές συμπεριφορές είναι:
Παίρνεις τα πάντα προσωπικά
Είναι «τοξικό» το να αντιδρούμε σαν οτιδήποτε συμβαίνει στη ζωή να είναι άμεση επίθεση προς εμάς ή σαν κατά κάποιο τρόπο όλα να μας αφορούν άμεσα.
Η πραγματικότητα είναι πως, οτιδήποτε λένε και κάνουν οι άνθρωποι σε εσένα αφορά περισσότερο αυτούς τους ίδιους, παρά εσένα. Οι αντιδράσεις τους προς εσένα αφορούν τα δικά τους φίλτρα και τις δικές τους οπτικές γωνίες, τα δικά τους τραύματα και τις δικές τους εμπειρίες.
Είτε κάποιος πιστεύει ότι είσαι τέλειος-α, είτε ότι είσαι το χειρότερο άτομο που υπάρχει, αυτό έχει να κάνει περισσότερο με αυτούς τους ίδιους.
Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε ναρκισσιστές και να αγνοούμε όλες τις παρατηρήσεις. Αλλά πρέπει να δούμε ότι τόσος πόνος, απογοήτευση και λύπη στις ζωές μας προέρχεται από το ότι παίρνουμε τα πράγματα προσωπικά, ενώ είναι μακράν πιο παραγωγικό και υγιές να αφήνουμε στην άκρη τις θετικές ή αρνητικές γνώμες των άλλων για εμάς και να λειτουργούμε με οδηγό μας την καρδιά, τη διαίσθησή και την εσωτερική σοφία μας. Οπότε άκουσε μεν, αλλά μην παίρνεις τίποτα προσωπικά.
Εμμονή με τις αρνητικές σκέψεις
Είναι πολύ δύσκολο να συναναστρεφόμαστε ανθρώπους που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να αφήσουν την αρνητικότητα – που κολλάνε και μιλάνε συνεχώς για τα τρομερά πράγματα που θα μπορούσαν συμβούν ή έχουν συμβεί, τις προσβολές που έχουν υποστεί και το πόσο άδικη είναι η ζωή.
Οι άνθρωποι αυτοί αρνούνται επίμονα να δουν τη θετική πλευρά της ζωής και τα θετικά διδάγματα από οτιδήποτε προκύπτει. Άλλο η περιστασιακή απαισιοδοξία και άλλο το να παραμένει κάποιος συνεχώς κλειδωμένος σε αρνητικές σκέψεις.
Το να βλέπεις μόνο τα αρνητικά και να λειτουργείς από μία οπτική γωνία όπου τα πάντα είναι εναντίον σου, είναι ένας στρεβλωμένος τρόπος σκέψης και ζωής. Και μπορείς να το αλλάξεις αυτό.
Αντιμετωπίζεις τον εαυτό σου σαν θύμα
Άλλη μία συνήθης τοξική συμπεριφορά είναι το ασταμάτητο παράπονο, που τροφοδοτεί μία αίσθηση θυματοποίησης. Το να πιστεύεις ότι είσαι θύμα, ότι δεν έχει νόημα να προσπαθείς και δεν έχεις επιρροή στην κατεύθυνση της ζωής σου, είναι μία τοξική στάση που σε κρατάει κολλημένο και μικρό.
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που υπέφεραν πολύ μεγάλες τραυματικές εμπειρίες, αλλά βρήκαν το κουράγιο να ορθοποδήσουν και να φτιάξουν τις ζωές τους όπως θέλουν. Αυτό αποδεικνύει ότι έχουμε πρόσβαση σε πολύ μεγαλύτερη δύναμη, εξουσία και επιρροή στις ζωές μας απ’ ότι μπορεί να πιστεύουμε κάποια στιγμή.
Όταν σταματήσεις να «κλαψουρίζεις» και αρνηθείς να βλέπεις τον εαυτό σου σαν αβοήθητο θύμα της μοίρας, της τύχης ή των διακρίσεων, τότε θα ανακαλύψεις ότι είσαι πολύ πιο δυνατός-ή απ’ότι νόμιζες. Αλλά μόνο εφόσον επιλέξεις να δεχθείς αυτή την πραγματικότητα.
Σκληρότητα – Αδυναμία να μπεις στη θέση του άλλου
Μία από τις πιο τοξικές και βλαβερές συμπεριφορές, η σκληρότητα, πηγάζει από μία απόλυτη έλλειψη ενσυναίσθησης, ενδιαφέροντος και συμπόνοιας για τους άλλους. Το βλέπουμε πλέον καθημερινά και στο internet– άνθρωποι που είναι ανήλεα σκληροί και καταστροφικοί προς άλλους, απλώς επειδή μπορούν. Πολλοί «τσακίζουν» ανθρώπους στο internet, αλλά με δειλία, χρησιμοποιώντας την ανωνυμία τους ως όπλο. Η σκληρότητα είναι τοξική και πληγώνει τόσο τον στόχο σου, όσο και εσένα τον ίδιο.
Μια φίλη ψυχολόγος είχε μία πολύ δυνατή εμπειρία σχετικά με αυτό πριν μερικά χρόνια. Μπήκε στο σπίτι της μία ημέρα έχοντας κακή διάθεση και έκανε στον άντρα της ένα πραγματικά κακιασμένο σχόλιο για τον τρόπο που μία γειτόνισσα ανέτρεφε το παιδί της, που περνούσε μία προβληματική φάση.
Σε λιγότερο από 24 ώρες, ακριβώς το ίδιο θέμα προέκυψε με το δικό της παιδί! Αισθάνθηκεσαν το Σύμπαν να της έστειλε ένα μήνυμα, «ααα, εάν θέλεις να είσαι σκληρή και υποτιμητική με κάποιον, θα σου δώσω την ίδια εμπειρία που κατέκρινες τόσο άσχημα, ώστε να μπορέσεις να αποκτήσεις συμπόνοια». Και αυτό έκανε.
Εάν βρεις τον εαυτό σου να κατακρίνει κάποιον, «χαλάρωσε στα κυβικά σου». Κοίταξε μέσα σου και προσπάθησε να κατανοήσεις τη θέση του άλλου με συμπόνοια. Ίσως έτσι συνειδητοποιήσεις, ότι σε κάποιο επίπεδο είμαστε όλοι το ίδιο.
Υπερβολική αντίδραση
Η αδυναμία να διαχειριστείς τα συναισθήματά σου είναι τοξική για όλους γύρω σου. Όλοι γνωρίζουμε τέτοιους ανθρώπους –άνδρες και γυναίκες που εκρήγνυνται με το παραμικρό. Ουρλιάζουν στον ταμία της τράπεζας για την ουρά αναμονής, στον βοηθό τους για ένα λάθος που έκανε στο power point ή στο παιδί τους γιατί έχυσε λίγο γάλα στο πάτωμα.
Εάν συνειδητοποιήσεις ότι είσαι υπερβολικά αντιδραστικός-ή, χάνοντας την ψυχραιμία σου κάθε τόσο, χρειάζεσαι κάποια εξωτερική υποστήριξη να σε βοηθήσει να αποκτήσεις τον έλεγχο των συναισθημάτων σου και να κατανοήσεις τι βρίσκεται στη ρίζα της συναισθηματικότητάς σου. Υπάρχουν πολύ περισσότερα στο βάθος απ’ ότι φαίνεται επιφανειακά. Μία εξωτερική, αποστασιοποιημένη οπτική γωνία –και κάποιας μορφής υποστήριξη- είναι ουσιώδους σημασίας.
Ανάγκη για συνεχή επιβεβαίωση
Τέλος, είναι εξουθενωτικό να συναναστρέφεσαι με ανθρώπους που συνεχώς αναζητούν επιβεβαίωση και αυτοεκτίμηση, πασχίζοντας για επίτευξη εξωτερικών «μέτρων» επιτυχίας.
Οι άνδρες και οι γυναίκες που πέφτουν στην παγίδα της ανάγκης να αποδεικνύουν την αξία τους ξανά και ξανά και συνεχώς θέλουν να «νικάνε», να «κερδίζουν» απέναντι στους συνεργάτες, τους φίλους τους και οποιονδήποτε –ουσιαστικά βλέποντας τα πάντα ανταγωνιστικά- είναι τοξικοί και εξαντλητικοί. Πραγματικές «ρουφήχτρες ενέργειας».
Η υπερβολική προσκόλληση στο πώς πρέπει να δείχνουν και να είναι τα πράγματα και στην επίτευξη συγκεκριμένων ορόσημων και στόχων, αντί να προχωράς στη ζωή με έναν πιο ευέλικτο, χαλαρό τρόπο, σε φθείρει και «ρίχνει» και όλους τους άλλους γύρω σου.
Υπάρχει μία μεγαλύτερη εικόνα στη ζωή και δεν έχει να κάνει με το τι επιτυγχάνεις ή σε τι αποτυγχάνεις σήμερα. Η ουσία είναι το «ταξίδι», η διεργασία, ο δρόμος – αυτά που κατανοείς και εφαρμόζεις, το πώς βοηθάς άλλους και η διαδικασία ανάπτυξης στην οποία επιτρέπεις στον εαυτό σου να μπει.
Δεν χρειάζεται να αγχώνεσαι για συγκεκριμένα αποτελέσματα όπως «θέλω αυτή την προαγωγή τώρα!» ή «το σπίτι μου πρέπει να είναι μεγαλύτερο και πιο όμορφο από του γείτονα» ή «πρέπει να είμαι πιο πλούσιος – πιο όμορφη – πιο δημοφιλής από…».
Η απεγνωσμένη ανάγκη σου να αποδείξεις την επιτυχία σου και να χτίσεις την αυτοεκτίμησή σου μέσα από εξωτερικά επιτεύγματα είναι (λυπηρά) φανερή στους πάντες γύρω σου εκτός από εσένα και σπρώχνει μακριά τα αποτελέσματα που λαχταράς για την ευτυχία σου.