By: Alexis Komselis,Director, ALBA Hub for Enterprise and Development
Τα Χριστούγεννα του 2013 και η Πρωτοχρονιά του 2014 είναι πλέον σε απόσταση αναπνοής. Ο χρόνος ξεκούρασης και οικογενειακής ανάπαυλας είναι προ των πυλών, αλλά μας βρίσκει όλους σε μια δύσκολη συγκυρία. Άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο έχουμε νοιώσει τις επιπτώσεις της κρίσης και κοιτάμε διστακτικά μπροστά, προσπαθώντας να διακρίνουμε την πολυπόθητη αχτίδα φωτός που θα σκορπίσει το αντιπαραγωγικό σκοτάδι της ελληνικής οικονομίας. Ειδικά οι επιχειρηματίες που κρατάνε στα χέρια τους τις τύχες μιας οικογενειακής επιχείρησης έχουν μπροστά τους ένα δύσκολο δεκαήμερο. Πως θα ταιριάξει το γιορτινό οικογενειακό κλίμα με τις δυσκολίες της οικογενειακής επιχείρησης;
Η συνύπαρξη οικογένειας και επιχείρησης είναι από μόνη της μια τέχνη. Σημαντικό κομμάτι αυτής της σχέσης είναι οι οικογενειακές γιορτές. Στιγμές χαράς που φέρνουν στο ίδιο τραπέζι διαφορετικές γενιές της οικογένειας. Μέλη της οικογένειας που δουλεύουν στην οικογενειακή επιχείρηση, μέλη της οικογένειας που (ελπίζουμε ότι) θα δουλέψουν σε αυτήν στο μέλλον, μέλη της οικογένειας που δεν έχουν καμία σχέση με την επιχείρηση και μέλη της οικογένειας που είναι απλά ιδιοκτήτες. Ίσως υπάρχουν και άλλοι συνδυασμοί, αλλά αυτοί είναι αρκετοί για να καταδείξουν τον πολύπλοκο χειρισμό που απαιτούν αυτές οι συνευρέσεις. Χειρισμός που γίνεται ακόμα πιο δύσκολος λόγω της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας και των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι περισσότερες οικογενειακές επιχειρήσεις. Σκοπός όμως δεν είναι να αφορίσουμε τις οικογενειακές αυτές στιγμές, αλλά να προσπαθήσουμε να τις κάνουμε πραγματικά ευχάριστες και εποικοδομητικές.
!command:ad!
Αρχικά, θα πρέπει να αποδεχτούμε ότι σε κάθε οικογένεια που έχει και επιχειρηματική δραστηριότητα, η οικογενειακή επιχείρηση είναι σταθερά στην «ατζέντα» των οικογενειακών συναντήσεων. Διεκδικεί και εκείνη μια θέση στο τραπέζι των γιορτών και είναι αδύνατο να την αποκλείσουμε. Μπορούμε όμως να ελέγξουμε τον χρόνο που θα αναλώσουμε σε αυτήν καθώς και το πλαίσιο της συζήτησης. Όταν η επιχείρηση πηγαίνει καλά είναι συχνά αποκλειστικό θέμα συζήτησης ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας που ενεργοποιούνται σε αυτήν. Οι υπόλοιποι όμως ίσως βαριούνται ή επιβαρύνονται. Τώρα που τα πράγματα είναι πιθανώς χειρότερα, είναι σημαντικό να δοθεί η δυνατότητα σε όσους απασχολούνται σε αυτήν να ξεφύγουν λίγο από την πιεστική καθημερινότητα. Και στις δύο περιπτώσεις χρειάζεται συνεπώς μέτρο. Πρέπει όλες οι πλευρές να βάλουν την συναισθηματική τους νοημοσύνη σε δουλειά και να καταλάβουν πότε η συζήτηση για την οικογενειακή επιχείρηση γίνεται βάρος στον συνομιλητή. Ας γίνουν τα γιορτινά τραπέζια ευκαιρία για προσωρινή αποστασιοποίηση από την πραγματικότητα της επιχείρησης.
Με δεδομένο ότι στο γιορτινό τραπέζι θα είναι και τα παιδιά, υπάρχουν δύο παράμετροι εξίσου σημαντικές. Πρώτον, τα παιδιά παρακολουθούν τις συζητήσεις των μεγάλων και τις επεξεργάζονται συνεχώς. Τα παιδιά της οικογένειας που κάποια στιγμή θα κληθούν να αναλάβουν την επιχείρηση δημιουργούν την άποψή τους για αυτήν από όσα ακούνε στις συζητήσεις των γονιών. Συνεπώς, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στο πως προβάλουμε το στρες, τις δυσκολίες και τους προβληματισμούς που πηγάζουν από την επιχειρηματική δραστηριότητα της οικογένειας. Χωρίς να θέλουμε να κρατήσουμε τα παιδιά σε ένα αποστειρωμένο περιβάλλον, είναι χρήσιμο να φροντίσουμε να αποδίδουμε την πραγματικότητα ως έχει και με έναν τρόπο που είναι κατανοητός στα παιδιά. Μια υπερβολική, αλλά καθόλα ανθρώπινη, αντίδραση μπορεί να απομακρύνει τα παιδιά από την επιχείρηση στο μέλλον. Το ίδιο ισχύει βέβαια και στις καλές περιόδους. Αποφεύγουμε να παρουσιάζουμε μόνο τα θετικά και ωραία της επιχείρησης, αποφεύγουμε τις υπερβολές και μοιραζόμαστε με τα παιδιά την πραγματική εικόνα της επιχείρησης. Σε κάθε περίπτωση λοιπόν, ούτε δαιμονοποιούμε ούτε θεοποιούμε την οικογενειακή επιχείρηση.
