Τη Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου, και ώρα 7:00 μμ, στο Ίδρυμα Ευγενίδου, το MIT Enterprise Forum Greece και το MIT Club of Greece πραγματοποίησαν εκδήλωση με θέμα «Ερευνητικές και Επιχειρηματικές Ευκαιρίες σε Γενομική και Βιοτεχνολογία». Σκοπός της εκδήλωσης ήταν η παρουσίαση των εξελίξεων στους τομείς της Γενομικής (ή Γονιδιωματικής) και της Βιοτεχνολογίας. Πρόκειται για δύο από τους πιο δυναμικά αναπτυσσόμενους τομείς της παγκόσμιας επιστημονικής και οικονομικής δραστηριότητας. Οι εφαρμογές τους είναι πολλαπλές και όπως φάνηκε μέσα από τις παρουσιάσεις και συζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, αναμένεται να επηρεάσουν έντονα την ανθρωπότητα τα επόμενα χρόνια. Η ελληνική παρουσία στους τομείς αυτούς είναι σημαντική καθώς αρκετοί Έλληνες επιστήμονες, ως ερευνητές και επιχειρηματίες, εντός και εκτός Ελλάδας, συμβάλλουν ενεργά στην εξέλιξη τους.
Στη εκδήλωση φιλοξενήθηκαν τέσσερεις Έλληνες επιστήμονες με σημαντική ερευνητική και επιχειρηματική δραστηριότητα στους τομείς αυτούς, ο Μανώλης Κέλλης, Αναπληρωτής Καθηγητής της Επιστήμης των Υπολογιστών στη Σχολή Electrical Engineering & Computer Science του MIT, η Περιστέρα Πάσχου, Επίκουρη Καθηγήτρια Γενετικής Πληθυσμών στο Τμήμα Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, ο Σεραφείμ Μπατζόγλου, Αναπληρωτής Καθηγητής της Επιστήμης των Υπολογιστών στη Σχολή Electrical Engineering & Computer Science του Πανεπιστημίου Stanford και ο Λεωνίδας Αλεξόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής στη Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
Μέσα από σύντομες παρουσιάσεις και αρκετή συζήτηση με το κοινό, οι συμμετέχοντες μίλησαν σχετικά με την εργασία τους, τις διεθνείς εξελίξεις και τις ευκαιρίες που δημιουργούνται στους τομείς της Γενομικής και της Βιοτεχνολογίας, τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και στην Ελλάδα. Ο συντονισμός της συζήτησης έγινε από την Λίλα Κουμάντου, Ερευνήτρια στο Εργαστήριο Βιοπληροφορικής & Ιατρικής Πληροφορικής του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών. Παράλληλα ως έκτακτη συμμετοχή, η Σμαρώ Παναγιωτίδου, Research Analyst στην εταιρία ΕΙ, έδωσε το στίγμα του νέου ερευνητή με θετική διάθεση και προσδοκίες για το μέλλον. Όπως εξήγησε στο κοινό, κατά τη διάρκεια των σπουδών της στη Βοστώνη, της δόθηκε η ευκαιρία να αναπτύξει νέες επιχειρηματικές ιδέες μέσα σε ένα οικοσύστημα, φιλικό προς τις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και τα startups, στον τομέα της γενομικής και της βιοτεχνολογίας.
Την προσπάθεια του MIT Enterprise Forum στην Ελλάδα και την πραγματοποίηση της
εκδήλωσης υποστήριξαν δωρητές, χορηγοί και στρατηγικοί συνεργάτες καθώς και χορηγός επικοινωνίας. Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος συμμετέχει ως Ιδρυτικός Δωρητής του οργανισμού. Χορηγοί του οργανισμού είναι επίσης το COSTA NAVARINO, το Ίδρυμα Λάτση, το Ίδρυμα Μποδοσάκη, το Dolphin Capital Foundation και το Ίδρυμα Ευγενίδου. Χορηγός φιλοξενίας είναι το Athenaeum Intercontinental Hotel. Στρατηγικοί συνεργάτες στις προσπάθειες του οργανισμού είναι οι εταιρίες POTAMITISVEKRIS, ΕΥ, HayGroup και HeBS. Χορηγός επικοινωνίας της εκδήλωσης ήταν το FortuneGreece.com. Τέλος, η εκδήλωση υλοποιήθηκε και με την υποστήριξη της Πρεσβείας των Η.Π.Α. στην Αθήνα.
Ο Μανώλης Κέλλης παρουσίασε μέσα από την έρευνά του, την εξέλιξη της γενομικής και τις προοπτικές της που κατά την εκτίμησή του θα αλλάξουν το μέλλον της ανθρωπότητας. Συγκεκριμένα αναφέρθηκε στις αλλαγές που θα επέλθουν στην ιατρική στο μέλλον, τροποποιώντας την έως σήμερα διαδικασία διάγνωσης ασθενειών κατόπιν εμφάνισης κάποιων συμπτωμάτων, σε διαδικασία προσωποποιημένης πρόγνωσης και αντιμετώπισης ασθενειών μέσω εξατομικευμένης αγωγής προσαρμοσμένης στο κάθε άτομο και τον γενετικό του κώδικα. Στην ομιλία του εστίασε, μεταξύ άλλων, στα συστατικά επιτυχίας για την ανάπτυξη του τομέα της γενομικής υπογραμμίζοντας ότι αυτή μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από τη συνεργασία του ακαδημαϊκού τομέα και της ευρύτερης βιοτεχνολογικής και φαρμακοϊατρικής βιομηχανίας, αλλά και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και προώθησης ταλαντούχων σπουδαστών. Αναφέρθηκε, επίσης, στον σωστό χειρισμό της γνώσης και την προετοιμασία των κοινωνιών για την μελλοντική ανάπτυξη του κλάδου ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις επικείμενες αλλαγές. Παράλληλα αναφέρθηκε στα νομικά και ηθικά πλαίσια που κάθε χώρα θα πρέπει να εξετάσει ώστε να προετοιμαστεί κατάλληλα για αυτή την εξέλιξη. Τέλος, απευθυνόμενους στους νέους επιστήμονες, τους ενθάρρυνε να εντείνουν τις προσπάθειές τους για ανάπτυξη επιχειρηματικών και ερευνητικών δράσεων και στην αναζήτηση δικτύων που μπορούν να συμβάλλουν στην υλοποίηση των στόχων τους.
Η Περιστέρα Πάσχου, αναφέρθηκε στις ευκαιρίες και στις προκλήσεις που υπάρχουν στην Ελλάδα για την έρευνα στη Γονιδιωματική. Αναφέρθηκε στο ερευνητικό της έργο που αφορά τη γενετική ανθρώπινων πληθυσμών, τη μελέτη της γενετικής ποικιλότητας των ανθρώπων καθώς και τη διαλεύκανση της αιτιολογίας πολυπαραγοντικών νοσήματων όπως για παράδειγμα ο διαβήτης και τα ψυχιατρικά νοσήματα. Επίσης εστίασε στις δυνατότητες για χρηματοδότηση την ελληνικής έρευνας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και εθνικούς πόρους, στην προώθηση της διεθνούς συνεργασίας και της δημιουργίας ερευνητικών δικτύων μεγάλης κλίμακας καθώς και στις δράσειςCOST, FP7-HEALTH και Δίκτυα Marie Curie. Τέλος επισήμανε τις αδυναμίες της ακαδημαϊκής έρευνας στην Ελλάδα που οφείλονται κυρίως στην αδυναμία προσέλκυσης ανθρώπινου δυναμικού, στην έλλειψη σταθερού προγράμματος χρηματοδότησης, στην γραφειοκρατία καθώς και στην έλλειψη ρυθμιστικού πλαισίου για την παροχή υπηρεσιών στη γενετική. Στον αντίποδα των αδυναμιών, εστίασε στις ευκαιρίες που αναδύονται για τους νέους ερευνητές στον αιώνα της γενετικής, στην ανάγκη για νέες ειδικότητες με επίκεντρο την βιοπληροφορική καθώς και στις ευκαιρίες για επιχειρηματική δραστηριοποίηση κυρίως για μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα.
Ο Σεραφείμ Μπατζόγλου επικέντρωσε την ομιλία του στην αλληλουχία του γενετικού κώδικα (DNA) και στην ατέρμονη αλληλούχιση γονιδιωμάτων από διαφορετικά είδη. Συγκεκριμένα ξεκινώντας από το 1990 όταν πρωτοξεκίνησαν οι εργασίες για τον ανθρώπινο γενετικό κώδικα έως σήμερα, παρουσίασε πως οι προοπτικές συνεχούς διερεύνησης αλληλουχιών σε πάνω από 100 εκατομμύρια είδη του πλανήτη μας, είναι μια διαδικασία έρευνας και εξέλιξης που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πότε θα ολοκληρωθεί. Με τον τρόπο αυτό τόνισε ότι υπάρχουν πολλά πεδία διερεύνησης και ανάπτυξης ερευνών στον συγκεκριμένο τομέα. Επίσης παρουσίασε την εξέλιξη της καμπύλης κόστους ανάλυσης/αποκωδικοποίησης ενός ανθρώπινου γονιδιώματος από 30 εκατομμύρια δολάρια το 2004 σε 2.000 δολάρια το 2013 και την προοπτική να γίνει ακόμα πιο προσιτό σε όλο τον κόσμο μέσα στα επόμενα χρόνια. Αναφέρθηκε για παράδειγμα στις εφαρμογές της γενομικής, στην ιατρική διάγνωση μεταλλάξεων, την εκτίμηση της πιθανότητας εκδήλωσης κληρονομικών ασθενειών, τον καθορισμό του κατάλληλου συνδυασμού φαρμάκων σε ασθενείς, αλλά και στη γενεαλογία. Κατόπιν, προχώρησε σε αναφορά άλλων πιθανών εφαρμογών στο μέλλον όπως στη διατροφή και στην ψυχολογία. Ο ίδιος δραστηριοποιείται ήδη στον επιχειρηματικό κλάδο, ως συνιδρυτής της εταιρείας DNAnexus, Inc. και μέλος των επιστημονικών επιτροπών των εταιριών NextBio, Inc. και 23andMe, Inc. Κλείνοντας, αναφέρθηκε και εκείνος στην ανάγκη οριοθέτησης των ηθικών και νομικών πλαισίων που θα διέπουν την εξέλιξη της γενομικής, ειδικότερα στη διαδικασία αλληλούχισης του γονιδιώματος και στην πρόβλεψη πιθανά ανεπιθύμητων χαρακτηριστικών καθώς διαφαίνεται ότι η διαδικασία αυτή θα είναι σύντομα προσιτή σε όλους.
Ο Λεωνίδας Αλεξόπουλος παρουσίασε την συστημική βιολογία και βιοτεχνολογία από την έρευνα στην πράξη. Συγκεκριμένα αναφέρθηκε στην «Προσέγγιση της βιολογίας από την σκοπιά του μηχανικού» εστιάζοντας σε τρεις τομείς: στην κατασκευή βιοϊατρικών συστημάτων, στη μέτρηση και ανάλυση βιολογικών σημάτων και στην ανάλυση κυτταρικών σημάτων. Παράλληλα παρουσίασε τη δυνατότητα και τις προοπτικές ανάπτυξης της έρευνας και των βιοτεχνολογικών εταιριών στην Ελλάδα, φέρνοντας ως παράδειγμα την εταιρία ProtΑTonce. Η εταιρία ιδρύθηκε από μια ομάδα Ελλήνων ερευνητών και μηχανικών, με αντικείμενο τη δημιουργία προϊόντων και υπηρεσιών Πολυπλεκτικών Πρωτεϊνικών Μετρήσεων και εδρεύει στο Τεχνολογικό Πάρκο Λεύκιππος του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος. Τέλος σκιαγράφησε τα πλεονεκτήματα της βιοτεχνολογίας στην Ελλάδα όπως το υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό, το χαμηλό κόστος λειτουργίας και συντήρησης καθώς επίσης τις πολλές ευκαιρίες διασύνδεσης και το φιλικό κλίμα μέσα από δίκτυα που έχουν αναπτυχθεί στη χώρα. Αναφέρθηκε ιδιαίτερα στην ανάπτυξη τέτοιων ευκαιριών διασύνδεσης το τελευταίο διάστημα όπως το MIT Enterprise Forum Greece, το HBIO, τον Σύνδεσμο Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος, το διεθνές συνέδριο Βιοπληροφορικής και Βιομηχανικής στην Κρήτη και άλλα νέα clusters. Στον αντίποδα τα μειονεκτήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν είναι η έλλειψη επιχειρηματικής κουλτούρας, η πολύ μικρή εγχώρια αγορά, η έλλειψη εξειδικευμένης τεχνογνωσίας και οι ακριβές πρώτες ύλες.
Συνοψίζοντας όλοι οι ομιλητές εστίασαν στη δυναμική της γενομικής και βιοτεχνολογίας σε παγκόσμιο επίπεδο και στο γεγονός ότι είναι ένα ανοιχτό πεδίο ανάπτυξης ιδεών, έρευνας και επιχειρηματικότητας στο οποίο η Ελλάδα μπορεί να συμμετέχει ενεργά. Επιπλέον, υποστήριξαν ότι υπάρχουν στη χώρα μας τόσο το ανθρώπινο δυναμικό όσο και τα μέσα που μπορούν να αποτελέσουν την κινητήρια δύναμη ανάπτυξης του κλάδου και προέτρεψαν τους νέους να πάρουν ρίσκα συνεργαζόμενοι με δίκτυα που μπορούν να τους καθοδηγήσουν προς την κατάλληλη κατεύθυνση.