Η κατάσταση

Συνήθως μια αντιπαράθεση ξεκινάει με μια απλή διαφωνία (γύρω από κάποιο θέμα) μεταξύ των εμπλεκόμενων πλευρών.

Στη συνέχεια η διαφωνία ενδέχεται να εξελιχθεί σε συναισθηματική σύγκρουση, η οποία χαρακτηρίζεται π.χ. από θυμό ή σκοπιμότητα. Τέλος η κορύφωση είναι η κατάσταση εκείνη κατά την οποία η κάθε εμπλεκόμενη

πλευρά προσπαθεί να επιβληθεί της άλλης. Η επιδιωκόμενη (έστω και ασυναίσθητα) έκβαση της διαμάχης είναι η νίκη-ήττα, δηλ. σκοπός της διαμάχης γίνεται πλέον κάποιος να βγει κερδισμένος και κάποιος ηττημένος. Κυριαρχεί ο εγωισμός. Ωστόσο, μια τέτοια έκβαση σπάνια έχει θετικά αποτελέσματα ακόμα και για τον «νικητή» διότι είναι πιθανό να προκαλέσει βαθύτατο ρήγμα στις σχέσεις μεταξύ των εμπλεκόμενων πλευρών με συνέπειες, που πιθανά δεν μπορούν να εκτιμηθούν ή προβλεφθούν εκ των προτέρων.

Ορισμένες από τις βασικότερες αιτίες, που μπορεί να οδηγήσουν σε αντιπαραθέσεις στους χώρους εργασίας (και όχι μόνο) είναι:

• Διαφορετικές προτεραιότητες ή ενδιαφέροντα,
• Άγνοια, Ελλιπής πληροφόρηση,
• Διαφορετικές προσωπικότητες

Οι επιπτώσεις

Η κλιμάκωση μιας αντιπαράθεσης έχει διάφορες επιπτώσεις στους εμπλεκόμενους ανάλογα με την προσωπικότητα και τις ευαισθησίες των εμπλεκόμενων. Ορισμένες από αυτές είναι:

• Εκνευρισμός-Απόγνωση
• Απελπισία-στεναχώρια
• Ανησυχία-Φόβος-Άγχος
• Απώλεια εμπιστοσύνης-εγκατάλειψη

Όπως λοιπόν γίνεται αντιληπτό, η μη ορθή διαχείριση των αντιπαραθέσεων έχει επιπτώσεις στη ψυχολογική κατάσταση των ανθρώπων, στην άσκοπη σπατάλη ενέργειας, στη μείωση της απόδοσης και του πνεύματος συνεργασίας και σε πολλές περιπτώσεις οδηγεί στην αποχώρηση εργαζομένων από την επιχείρηση.

Η ανάγκη για ορθή διαχείριση

Από τις επιπτώσεις, που αναφέρθηκαν από τη μη σωστή διαχείριση των αντιπαραθέσεων, είναι προφανής η ανάγκη για την πρόληψη αυτών ή για τον ορθό τρόπο αντιμετώπισης τους πριν κορυφωθούν και οδηγήσουν σε σύγκρουση μεταξύ των εμπλεκόμενων πλευρών.

Αυτό ισχύει είτε είμαστε οι ίδιοι άμεσα εμπλεκόμενοι είτε ο ρόλος μας επιβάλλει να αποτρέψουμε ή να διαχειριστούμε κατάλληλα την αντιπαράθεση, που εκδηλώνεται μεταξύ άλλων ατόμων.

Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει ότι εξαιτίας της μη πρόληψης ή της μη ορθής διαχείρισης των αντιπαραθέσεων μειώνεται σημαντικά η απόδοση των ανθρώπων στους χώρους εργασίας.

Οι αιτίες βρίσκονται στις επιπτώσεις, που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Πόσο συχνά αντιλαμβανόμαστε πόσο σοβαρός είναι ο αντίκτυπος της χαμηλής απόδοσης ή των αποχωρήσεων  εργαζομένων στα οικονομικά μεγέθη μιας επιχείρησης;

Η αντιμετώπιση

Διατηρούμε τη ψυχραιμία μας, δημιουργούμε ένα «ασφαλές» περιβάλλον για τις εμπλεκόμενες πλευρές (δηλ. κανείς να μην αισθανθεί απειλούμενος), εκφράζουμε τη θέση μας (π.χ. τις ανησυχίες μας για κάποιο περιστατικό ή κάποια κατάσταση, που έχει δημιουργηθεί ), ακούμε τη θέση της άλλης πλευράς, κλείνουμε με μια ερώτηση, αφήνοντας με τον τρόπο αυτό τον συνομιλητή μας να προτείνει εκείνος τη λύση.

Αυτό, που πρέπει να έχουμε κατά νου κατά τη διαχείριση μιας αντιπαράθεσης, είναι πως ποτέ δε θίγουμε την προσωπικότητα των άλλων. Προσέχουμε να αναφερόμαστε σε γεγονότα ή καταστάσεις και όχι σε πρόσωπα.

Επιπλέον πρέπει να ακούμε πολύ προσεκτικά τα όσα μας λέει η άλλη πλευρά, ώστε να καταλάβουμε τι πραγματικά εννοεί με τα όσα μας λέει. Αν δεν καταλάβουμε τι πραγματικά εννοεί, τότε δε θα μπορέσουμε να διαχειριστούμε την κατάσταση αποτελεσματικά.

Πέρα όμως από τα λόγια εξίσου σημαντική είναι η «γλώσσα του σώματος» και οι εκφράσεις του προσώπου μας κατά τη διαχείριση μιας αντιπαράθεσης (ή για την αποφυγή της). Σκεφτείτε τη διαφορά ανάμεσα σε ένα βλέμμα υπεροπτικό ή περιφρονητικό ή θυμωμένο και σε ένα βλέμμα ήρεμο καθ’ όλη τη διάρκεια της συζήτησης/αντιπαράθεσης.

Τέλος εξίσου σημαντικές είναι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες γίνεται η διαχείριση μιας αντιπαράθεσης. Καταρχήν η συζήτηση δεν πρέπει να γίνεται κάτω από πίεση χρόνου. Επιπλέον πρέπει να γίνεται σε έναν ήσυχο χώρο (π.χ. γραφείο) χωρίς άλλες παρενοχλήσεις (π.χ. τηλεφωνήματα, παράλληλες ασχολίες, διακοπές από άλλους κ.ο.κ.).

Τα προαναφερθέντα ίσως να ακούγονται δύσκολα στην πράξη και όντως είναι. Ωστόσο με συνεχή εξάσκηση και με γνώμονα την αυτογνωσία, την αυτοκυριαρχία και την ενσυναίσθηση (τους τρεις ίσως πιο σημαντικούς παράγοντες, που αποτελούν και στοιχεία της λεγόμενης συναισθηματικής νοημοσύνης), θα μπορούσε ο καθένας είτε να εμποδίσει τη δημιουργία ανεπιθύμητων προστριβών είτε να αποτρέψει την κλιμάκωση τους.

Το δυσκολότερο είναι η ενσυναίσθηση, δηλ. η ικανότητα να βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση του άλλου, να καταλαβαίνουμε πως αισθάνεται και γιατί αισθάνεται έτσι και να βλέπουμε το πρόβλημα από τη δική του σκοπιά και όχι όπως θα το βλέπαμε εμείς.

Συμπέρασμα

Η καλύτερη έκβαση μιας αντιπαράθεσης είναι εκείνη, κατά την οποία όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές αισθάνονται κερδισμένες (νίκη-νίκη).

Αναμφισβήτητα λοιπόν, η ορθή αντιμετώπιση αντιπαραθέσεων στο χώρο εργασίας αποτελεί ένα πολύ σημαντικό προσόν (μια βασική ικανότητα) όσων ασκούν διοίκηση (και όχι μόνο) ανθρώπων.

Τα όσα έχουν αναφερθεί πιο πάνω αποτελούν μια βασική προσέγγιση των αντιπαραθέσεων. Από την εμπειρία μας μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι με τις κατάλληλες τεχνικές, οι περισσότερες αντιπαραθέσεις θα έχουν θετική έκβαση. Πάρα ταύτα θα υπάρξουν πάντα οι εξαιρέσεις, διότι ο κάθε άνθρωπος αντιδρά με διαφορετικό τρόπο στις «προκλήσεις», που δέχεται από το περιβάλλον του. Συνεπώς θα πρέπει να ληφθεί υπόψη πως δεν υπάρχει κάποια μαγική συνταγή για όλες τις περιπτώσεις. Η διαχείριση των αντιπαραθέσεων είναι ωστόσο μια τεχνική, που μαθαίνεται και που έχει πολύ θετικά αποτελέσματα στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και στη βελτίωση της απόδοσης στις επιχειρήσεις.

Διαχειριζόμενοι σωστά τις αντιπαραθέσεις, δείχνουμε έμπρακτα πως σεβόμαστε τους άλλους, πως κατανοούμε πραγματικά τα προβλήματα και τις ανθρώπινες αδυναμίες τους και με τον τρόπο αυτό διατηρούμε υψηλή την αξιοπρέπεια και το ηθικό τους.

“Ένας καλός μάνατζερ/ηγέτης δεν προσπαθεί να εξαλείψει την κάθε αντιπαράθεση, αλλά προσπαθεί να αποφύγει τη σπατάλη ενέργειας των ανθρώπων του εξαιτίας των αντιπαραθέσεων. Αν είστε το αφεντικό και οι άνθρωποι σας εκφράζουν ανοιχτά την άποψη τους, όποτε νομίζουν πως κάνετε λάθος, τότε αυτή είναι μια υγιής κατάσταση”.

(Robert Townsend)