EMEA.gr: Κύριε Μαγκλή, θα θέλαμε κατ’ αρχάς να μας κάνετε μία μικρή παρουσίαση της Ατλαντίς Συμβουλευτική.

Άγγελος Μαγκλής: Η Ατλαντίς ιδρύθηκε το 1992 από εμένα. Σήμερα έχουμε παρουσία σε δύο χώρες, Ελλάδα και Κύπρο, ενώ τώρα ξεκινάμε και ένα μικρό γραφείο στο Λονδίνο.

Ασχολούμαστε με χρηματοδοτήσεις επιχειρήσεων, τόσο από όλη την “γκάμα” των χρηματοδοτήσεων του Δημοσίου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και από την πλευρά της χρηματοδότησης μέσω venture capitals, distressed funds (σσ. επενδύσεις σε προβληματικά στοιχεία ενεργητικού μίας επιχείρησης), private equities, εταιρικών κεφαλαίων (corporate funds) ή επιχειρηματικών αγγέλων.

Ασχολούμαστε με επιχειρηματικά σχέδια, έρευνες αγοράς, θέματα αναδιοργάνωσης ή ανθρώπινου δυναμικού, καθώς λειτουργούμε γραφείο ευρέσεως εργασίας. Επίσης με θέματα ηλεκτρονικών προμηθειών (πλατφόρμα e-tender.gr), υπηρεσίες οργάνωσης τμημάτων συντήρησης και το σύστημα AIMS της Ατλαντίς Engineering, εταιρείας του ομίλου.

Στην Κύπρο ασχολούμαστε πολύ με θέματα περιβάλλοντος και διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων. Στο Λονδίνο ασχολούμαστε με εύρεση κεφαλαίων για τους πελάτες μας που έχουμε στην Ευρώπη.

Αντίστοιχα έχουμε υπηρεσίες και προς το Δημόσιο, δηλαδή την Ευρωπαϊκή Ένωση, ξένες κυβερνήσεις, την ελληνική κυβέρνηση και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, με μία μεγάλη εξειδίκευση στον τομέα πολιτικής επιστήμης και τεχνολογίας, αποτίμησης ή αξιολόγησης της έρευνας, επίδραση και μελλοντολογικές επιπτώσεις της επιστήμης και της τεχνολογίας στην κοινωνία και στην πολιτική.

EMEA.gr: Ποιες είναι οι υπηρεσίες που μπορεί να προσφέρει η Ατλαντίς συγκεκριμένα σε έναν υποψήφιο startuper;

Άγγ. Μαγκλής: Εμείς και εγώ προσωπικά έχουμε δουλέψει πάρα πολύ για να δημιουργηθεί το “οικοσύστημα” ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, και όχι απλώς με πρωτοβουλίες σε επίπεδο εταιρείας, αλλά έχοντας “τρέξει” πολλά ευρωπαϊκά έργα και προγράμματα και έχοντας διαμορφώσει πολιτικές προς αυτήν την κατεύθυνση.

Μπορούμε να στηρίξουμε έναν υποψήφιο επιχειρηματία από τα πρώτα του βήματα. Όποιος έρχεται και μας χτυπάει την “πόρτα” τον δεχόμαστε, τον ακούμε και του δίνουμε κατ’ αρχάς συμβουλές, πώς πρέπει να δομήσει το επιχειρηματικό του σχέδιο. Αυτό δεν έχει καμία επιβάρυνση.

Αρχίζει να πληρώνει είτε αν αναλάβουμε συγκεκριμένα να υποβάλουμε μία πρόταση σε κάποιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα, όπου εκεί υπάρχει μία συγκεκριμένη δουλειά που πρέπει να γίνει. Και πάλι είναι πολύ μικρά τα ποσά που πληρώνει κανείς μέχρι την κατάθεση του φακέλου. Περισσότερα είναι στο πριμ επιτυχίας ή στη διαχείριση, που είναι και πάλι όταν έρχονται τα χρήματα. Άρα πρώτα δουλεύουμε και παράγουμε αποτέλεσμα και μετά πληρωνόμαστε.

Ακόμη και όταν πρόκειται για εύρεση κεφαλαίων από τρίτες χρηματοδοτικές πηγές, όπως είναι τα Jeremie, τα νέο-funds, εκεί και πάλι δουλεύουμε μαζί του όσο χρειασθεί χωρίς αμοιβή, γιατί δεν έχει νόημα να συμβασιοποιήσουμε με κάποιον αν δεν πιστεύουμε ότι μπορεί να βρει τα λεφτά, αν δεν έχουμε δουλέψει το business plan μαζί του, αν δεν είναι έτοιμος.

Πρώτα τον ετοιμάζουμε και μετά υπογράφουμε μία σύμβαση που συνήθως είναι πάλι μία πολύ συμβολική προκαταβολή των 1.000 ευρώ, γιατί πρέπει κάποιος να καταλάβει ότι είναι μία υπηρεσία που πρέπει να πληρωθεί. Από εκεί και πέρα υπάρχει ένα success fee επί των χρημάτων που μπορέσει να “σηκώσει” μαζί μας.

EMEA.gr: Ποια πιστεύετε ότι είναι η πρόοδος που έχει επιτευχθεί στον τομέα της εναλλακτικής χρηματοδότησης στην Ελλάδα, επειδή είναι κάτι σχετικά καινούριο για τη χώρα μας, και αν τα κεφάλαια αυτά είναι αρκετά για να χρηματοδοτηθεί μία επιχειρηματική ανάπτυξη στη χώρα;

Άγγ. Μαγκλής: Η πρόοδος που έχει συντελεσθεί τα τελευταία δέκα χρόνια είναι σημαντική. Το 1999, τη “χρυσή εποχή” που έμπαιναν οι εταιρείες στο Χρηματιστήριο, υπήρχαν ελάχιστα venture capital κεφάλαια και ασχολούνταν σε pre-equity επίπεδο, στη συνέχεια έγιναν αρκετά venture capital funds μέσω του ΤΑμείου ΝΕας Οικονομίας, το οποίο ήταν ένα σημαντικό βήμα.

Δεν θεωρούμε όλοι οι παράγοντες της αγοράς ότι έγινε το καλύτερο που μπορούσε να γίνει ή η καλύτερη χρήση ή ότι δεν υπήρχαν προβλήματα. Σαφέστατα και υπήρχαν προβλήματα και τα πράγματα μπορούσαν να είχαν γίνει διαφορετικά, αλλά και πάλι σε σχέση με εκεί που βρισκόμασταν, το βήμα του ΤΑΝΕΟ ήταν πολύ σημαντικό.

Αυτήν την στιγμή έχουμε τα καινούρια Jeremie funds που ξεκίνησαν τη λειτουργία τους. Και πάλι τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι καλύτερα, με την έννοια ότι αν δεν είχαμε την κρίση, τα funds και τα χρήματα θα ήταν περισσότερα. Τα Jeremie funds έπρεπε να είχαν γίνει ακόμη και πριν από πέντε χρόνια. Όλοι οι συνάδελφοί μου που διαχειρίζονται παρόμοια funds στην Ευρώπη τα έχουν ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια άρα και εκεί έχουμε καθυστέρηση. Παρ’ όλα αυτά είναι πολύ σημαντικό το βήμα και είμαστε πολύ καλά από αυτήν την άποψη.

Επιπλέον, αυτήν την περίοδο έχουμε και επιχειρηματικούς αγγέλους, που είναι ιδιώτες που επενδύουν χρήματα σε εταιρείες και που συνήθως τα έχουν “βγάλει” με παρόμοιο τρόπο μέσα από τις επιχειρήσεις.

Και επίσης έχουμε μεγάλες εταιρείες (corporates) οι οποίες κάνουν deals με μικρότερες εταιρείες. Άρα έχουμε και αυτήν την πηγή χρηματοδότησης που είναι σημαντική, δεν είναι αμελητέα, γιατί είναι πιο γρήγορες οι αποφάσεις και προχωρούν πιο γρήγορα σε σχέση με τα venture capital funds.

Γενικά δεν θεωρώ ότι έχουμε πρόβλημα χρηματοδότησης, αν και ξαναλέω ότι τα λεφτά θα έπρεπε να είναι περισσότερα. Μεγαλύτερο πρόβλημα έχουμε στον αντίποδα, δηλαδή στους επιχειρηματίες, οι οποίοι 19 στις 20 φορέςδεν είναι έτοιμοι όταν απευθύνονται στην πηγή χρηματοδότησης, με αποτέλεσμα να καταστρέφουν την ευκαιρία της πρώτης εντύπωσης και αυτό είναι τόσο σημαντικό γιατί μπορεί να μην έχουν άλλη ευκαιρία.

Θέλω εδώ να τονίσω ότι το κίνητρο δεν είναι μόνο να γίνει η χρηματοδότηση, αλλά να πάει πολύ καλά η επιχείρηση. Μία χρηματοδότηση δεν αρκεί, πρέπει να γίνουν και επόμενοι γύροι, επίσης αν γίνουν όλα αυτά και αποτύχει, δεν είναι καλό ούτε για τον επιχειρηματία ούτε για το fund ούτε για την ελληνική οικονομία ούτε για τον μικρόκοσμο αυτόν. Οπότε το βασικότερο είναι να μπορεί να πάει καλά η επιχείρηση.

Πρέπει να γίνει πολύ δουλειά από την πλευρά των επιχειρήσεων πάνω σε αυτό που λέμε ετοιμότητα χρηματοδότησης.

EMEA.gr: Ποια είναι η αξία της συμβουλής για έναν νέο επιχειρηματία, είτε αφορά σε μία εξειδικευμένη εταιρεία όπως η Ατλαντίς είτε στο λεγόμενο feedback από το περιβάλλον του επιχειρηματία;

Άγγ. Μαγκλής: Η αξία είναι ΤΕΡΑΣΤΙΑ, με κεφαλαία γράμματα!

Κατ’ αρχήν ο επιχειρηματίας είναι αυτός που διαχειρίζεται πόρους και το οικοσύστημα γύρω του. Άρα όσο καλύτερα μπορεί να διαχειρισθεί και να “απομυζήσει” οτιδήποτε μπορεί από αυτό το οικοσύστημα τόσο είναι υπέρ του.

Είτε είναι εταιρείες συμβούλων είτε είναι mentors ή άλλοι επιχειρηματίες είτε είναι δικηγόροι, λογιστές, άνθρωποι της πληροφορικής ή άλλες ειδικότητες, πρέπει ο επιχειρηματίας να είναι ανοιχτός, να μην φοβάται να επικοινωνήσει την ιδέα του μην τυχόν του την κλέψουν. Όσο πιο πολύ επικοινωνούμε μία ιδέα τόσο περισσότερη ανάδραση παίρνουμε και τόσο ισχυρότερη γίνεται.

Άρα να νιώθει εμπιστοσύνη στον εαυτό του, να νιώθει ότι όσο επικοινωνεί την ιδέα του κερδίζει και το οικοσύστημα, αλλά κερδίζει αυτός περισσότερο και έχει το πλεονέκτημα του first mover, δηλαδή πρώτος αυτός “κινεί” και μπαίνει στον τομέα που τον ενδιαφέρει, και αυτό πρέπει να το εκμεταλλευθεί απόλυτα.

Χωρίς να θέλω να “πουλήσω” υπηρεσίες συμβούλων ή τον κλάδο, είναι κρίμα να κάνουμε ένα business plan, να το στέλνουμε στα VC’s, να πηγαίνουμε σε συναντήσεις και να “καίμε” μία ευκαιρία να χρηματοδοτηθούμε.

Πρέπει όταν θα πάμε να νιώθουμε ότι είμαστε έτοιμοι και αυτό μπορούμε να το διαπιστώσουμε μιλώντας με οποιοδήποτε έμπειρο άτομο να μας πει αν είμαστε έτοιμοι ή όχι.

EMEA.gr: Σε περίπτωση που κάποιος θέλει να απευθυνθεί κατευθείαν σε έναν επενδυτή, ποιες συμβουλές θα του δίνατε;

Άγγ. Μαγκλής: Η πρώτη μου συμβουλή είναι να μην πάει κατευθείαν!

Από εκεί και πέρα υπάρχουν πάρα πολλές συμβουλές: Κατ’ αρχάς είναι το θέμα της σχέσης της στρατηγικής του επιχειρηματία με την στρατηγική της επιχείρησης. Όσο και αν ακούγεται περίεργο, αυτά τα δύο δεν ταυτίζονται. Ένας επιχειρηματίας θα πρέπει να ξέρει τι θέλει να κάνει στη ζωή του, πώς φαντάζεται την επαγγελματική του ζωή, πώς φαντάζεται να κάνει “έξοδο” είτε ο ίδιος από την επιχείρησή του (cash-out) είτε το fund.

Το θέμα είναι εάν αυτό το έχει συνειδητοποιήσει ένας νέος επιχειρηματίας που ξεκινά μία επιχείρηση. Τι είδους επιχείρηση του ταιριάζει; Μπορεί να έχεις μία επιχειρηματική ιδέα που θέλει να “καλπάσει”, αλλά να μην θέλεις εσύ αυτό το στυλ ζωής, να “καλπάζεις” μαζί της, να έχεις το άγχος ή το τρέξιμο που αυτό συνεπάγεται. Άρα εδώ έχουμε ζητήματα στρατηγικής ή τι επιχειρηματίας ταιριάζει στην επιχειρηματική ιδέα που έχεις.

Από εκεί και πέρα, πηγαίνοντας στο business plan πρέπει να ξέρουμε ότι από αυτούς που θα χρηματοδοτηθούν θα πετύχει ο ένας στους δέκα. Και οι δέκα είχαν χρηματοδότηση, καλό προϊόν, τεχνολογία, αγορά. Η διαφορά αυτού του ενός είναι στον επιχειρηματία ή στην ομάδα.

Άρα, θα πρέπει να έχει πολύ ισορροπημένη ομάδα, τεχνολογία, πωλήσεις, την επιχειρηματική καταλληλότητα – να το πω έτσι – και σωστή μετοχική σύνθεση. Πολλές φορές γίνεται το λάθος να βάζει κάποιος μετόχους αυτούς που ανέπτυξαν το προϊόν, αν και δεν ενδιαφέρονται να γίνουν επιχειρηματίες. Αν θέλεις να τον ανταμείψεις μπορείς να του δώσεις royalties ή license να πληρώνεται ουσιαστικά επί του τζίρου. Αυτά είναι πάλι πολύ βασικά θέματα και σε όλα αυτά γίνονται συνεχόμενα λάθη από τον επιχειρηματία που έχει ξεκινήσει, γιατί δεν τα έχει ξεκαθαρίσει.

Μετά πάμε πλέον στο ίδιο το business plan, όπου πρέπει να βρεις ένα πρόβλημα, να έχεις τη λύση του και να έχεις πολύ σοβαρή ανάλυση του ανταγωνισμού, κάτι που είναι πολύ δύσκολο. Πώς νικάς τον ανταγωνισμό, ποια είναι η αγορά που απευθύνεσαι γεωγραφικά και με ποιον τρόπο (με ποιο business model και ποιο pricing). Μετά περνάς στο κομμάτι των ανθρώπων, περιγράφεις τι έχεις κάνει. Παρουσιάζεις πάντα ένα πράγμα, γιατί έρχονται πολλοί που παρουσιάζουν δύο προϊόντα. Χρειάζεται “focus”, ένα μόνο πράγμα πρέπει να παρουσιάσεις. Και μετά έχουμε πόσα λεφτά ζητάμε (καλό είναι σε δόσεις) και τι θα τα κάνουμε. Και στο τέλος της όλης παρουσίασης τι προβλέπουμε ότι θα πετύχουμε.

EMEA.gr: Θα ήθελα να σας ρωτήσω για το Hellenic Mobile Cluster, η παρουσίαση του οποίου επρόκειτο να γίνει στα μέσα Φεβρουαρίου, αλλά τελικά ανεβλήθη. Μπορείτε κατ’ αρχάς να μας το παρουσιάσετε;

Άγγ. Μαγκλής: Επειδή στην Ατλαντίς παραδοσιακά ασχολούμασταν με το χώρο της τεχνολογίας και της πληροφορικής, διαπιστώσαμε πριν πέντε χρόνια περίπου ότι υπήρχαν στην Ελλάδα κάποιες εταιρείες-πελάτες μας από τον χώρο του mobile και συγκεκριμένα τον υποτομέα του mobile advertising/marketing(με πρωτοπόρες τη Velti, την Upstream, την InternetQ, την Globo που είναι σήμερα σε διεθνή χρηματιστήρια και διπλασιάζουν τον τζίρο τους κάθε χρόνο) ότι παρουσίαζαν το αποκαλούμενο cluster effect.

Είχαμε διαδοχικά ραντεβού με τον έναν πελάτη μετά τον άλλον και μας έλεγαν “τι πας σε αυτόν, μου κλέβει τους ανθρώπους, τις ιδέες και τα projects” και πηγαίναμε μετά στον άλλον και μας έλεγε τα ίδια. Αυτό σήμαινε ότι υπήρχε cluster effect: ένας πυρήνας ανθρώπων οι οποίοι ανταγωνιζόμενοι ο ένας τον άλλον πήγαιναν πάρα πολύ καλά και πωλούσαν ο καθένας σε 40 χώρες στον κόσμο.

Οπότε εμείς “στηριχθήκαμε” σε αυτόν το χώρο και κατορθώσαμε και προστέθηκε τότε το mobile σε μία προκήρυξη που είχε επιλέξει η Γενική Διεύθυνση Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας της ΕΕ, μαζί με άλλους έξι κλάδους που αφορούσαν σε υπηρεσίες έντασης γνώσης.

Τότε μας δόθηκε και διαχειρισθήκαμε πανευρωπαϊκά για τρία χρόνια το Mobile Innovation Platform (MOBIP). Βοηθήσαμε μέσα από το MOBIP και την Ελλάδα και με προτάσεις για το digi-mobile, το ICT4Growth, το Hellenic Mobile Cluster.Μας πήρε επτά μήνες για να καθίσουμε στο ίδιο τραπέζι τους βασικούς “παίκτες” και ανταγωνιστές για να κάνουμε και μία πιο επίσημη προσπάθεια. Πρωτοστατήσαμε στην ίδρυση του Συνδέσμου Εταιρειών Κινητών Εφαρμογών Ελλάδος (ΣΕΚΕΕ) και τώρα πλέον δουλεύουμε στα πλαίσια του cluster.

Όλα αυτά που κάνει και ο ΣΕΚΕΕ, όπως η αποστολή στη Βαρκελώνη, εντάσσεται σε αυτό το clustering effect. Αλλά τώρα έρχεται η ώρα που βγάζουμε πραγματικά πιο μπροστά το Hellenic Mobile Cluster, με προσπάθειες που κάνουμε να κερδίσουμε και χρηματοδότηση, η οποία δεν αφορά καθόλου τις μεγάλες εταιρείες-μέλη μας, αλλά αφορά το μικρό “οικοσύστημα”, τις μικρές εταιρείες του mobile και mobility, οι οποίες πρέπει να βοηθηθούν για να μπορέσουν να βγουν προς τα έξω.

Τα προβλήματα σε κάθε εταιρεία είναι διαφορετικά: Σε μία μεγάλη εταιρεία λείπουν τα εξειδικευμένα στελέχη που χρειάζεται από την στιγμή που έχει διεθνοποιηθεί, σε τομείς όπως το e-business ή το μobile business. Στη μεσαία λείπει η χρηματοδότηση που θα την βοηθήσει να προωθήσει και να πωλήσει το προϊόν της στο εξωτερικό. Στη μικρή εταιρεία λείπει η χρηματοδότηση που θα την βοηθήσει να αναπτύξει το προϊόν και την ίδια την εταιρεία.

Το cluster, λοιπόν, “κοιτάει” τα προβλήματα στο “οικοσύστημα” των μικρών εταιρειών.

EMEA.gr: Ποιοι είναι οι στόχοι που έχει θέσει το cluster;

Άγγ. Μαγκλής: – Η ενδυνάμωση του τομέα. Όταν έχουμε έναν ανταγωνιστικό σε παγκόσμιο επίπεδο τομέα, που διπλασιάζει τον τζίρο του σχεδόν κάθε χρόνο και πάει τόσο καλά πρέπει να τον προστατεύσουμε και να τον ενδυναμώσουμε σε όλα τα επίπεδα.

– Ενέργειες εξωστρέφειας, όπως η αποστολή στη Βαρκελώνη και άλλες εκθέσεις.

– Συνεργασία με άλλα clusters του εξωτερικού. Οι μικρές εταιρείες μας βλέπουν τους δικούς μας μεγάλους “παίκτες” και θέλουν να συνεργασθούν μαζί τους, αλλά δεν βλέπουν αντίστοιχους “παίκτες” σε άλλες χώρες.

– Να μπει στην “ατζέντα” των πολιτικών από πλευράς χρηματοδοτικών προγραμμάτων.

– Να μπορέσουμε να βγάλουμε χρηματοδοτικά προγράμματα με τα Πανεπιστήμια από πλευράς συνεργασίας και ανάπτυξης. Να προσαρμόσουμε τα προγράμματα σπουδών ώστε να είναι πιο σχετικά με τις ανάγκες των επιχειρήσεων.

– Να χρηματοδοτηθούν μικρά έργα ανάπτυξης των μικρότερων εταιρειών.

– Να μπορέσουμε να εμφυσήσουμε μία εμπιστοσύνη στους νέους ανθρώπουςότι αυτός ο κλάδος πάει καλά και να ασχοληθούν με αυτόν. Εν τέλει, ο καταλυτικός παράγοντας είναι ο άνθρωπος και ο λόγος που κάποιες επιχειρήσεις που πάνε καλά δεν πάνε λίγο καλύτερα είναι επειδή νιώθουν πως δεν έχουν τους κατάλληλους ανθρώπους.

– Να “χτίσουμε” το ελληνικό brand, γιατί είναι δύσκολο να πεις ότι η Ελλάδα πωλεί τεχνολογία. Ενώ στην πραγματικότητα πωλούμε τεχνολογία, όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις δεν θέλουν να χαρακτηρισθούν ελληνικές, γιατί αυτό είναι μειονέκτημα για τις ίδιες. Και αυτό δεν γίνεται μόνο τώρα, αλλά υπήρχε πάντα αυτό το πρόβλημα. Άρα πρέπει να πούμε ότι ως Ελλάδα είμαστε ισχυροί σε αυτόν τον τομέα.

– Να ενδυναμώσουμε το brand και απέναντι στους τραπεζίτες μας, ώστε να μπορούν να αναγνωρίσουν ότι αυτός ο τομέας πάει καλά, άρα αν έλθει ένα αίτημα από μία εταιρεία του κλάδου για ένα δάνειο, παρά τη δύσκολη κατάσταση που έχει περιέλθει ο τραπεζικός τομέας, να το δουν πιο θετικά.

Άρα έχουμε πολύ δουλειά ακόμη να κάνουμε.

EMEA.gr: Έχουμε ήδη μεγάλες ελληνικές εταιρείες επιτυχημένες στις διεθνείς αγορές (Velti, InternetQ, Upstream κλπα.), ενώ “έρχεται” πίσω τους μία νέα γενιά mobile startups, (BugSense, Taxibeat, Pinnatta κλπα.), οι οποίες στρέφονται περισσότερο θα λέγαμε στο εξωτερικό παρά στην Ελλάδα. Πιστεύετε ότι ο χώρος του mobile μπορεί να βγάλει ένα επιχειρηματικό success story σε παγκόσμιο επίπεδο;

Άγγ. Μαγκλής: Η απάντηση είναι ναι, γιατί όπως είπατε, το έχουμε ήδη αποδείξει. Το ότι έχουμε σήμερα ορισμένες εταιρείες πρωτοπόρες σε παγκόσμιο επίπεδο, αυτό δείχνει κάτι. Υπάρχουν από κάτω εκατοντάδες νέοι επιχειρηματίες, οι οποίοι βλέποντας το παράδειγμα σκέφτονται ότι αφού μπόρεσαν να το κάνουν και το έκαναν με έναν συγκεκριμένο τρόπο, μπορούμε να το κάνουμε και εμείς.

Ξέρω πολύ καλά τις εταιρείες που αναφέρατε και το οικοσύστημα στην Ελλάδα, αλλά και το οικοσύστημα στο εξωτερικό και οι ελληνικές εταιρείες είναι πάρα πολύ ανταγωνιστικές. Είναι ένας χώρος που τυχαίνει (και τυχαίνει γιατί στην Ελλάδα “έτρεξαν” και οι πρώτες μεγάλες promo campaigns) να μπορούμε να πρωτοστατήσουμε παγκοσμίως.

Ήδη το κάνουμε, αλλά υπάρχει και μία τεράστια υποδομή που δεν είναι προφανές ότι υπάρχει σε άλλες χώρες. Εγώ δεν το έχω συναντήσει πουθενά αλλού. Οι σκανδιναβικές μόνο χώρες θα λέγαμε έχουν μία παράδοση στο mobile, γιατί υπήρχαν εκεί η Nokia και η Ericsson, αλλά και η Αθήνα είναι ένα πολύ δυνατό hub.

EMEA.gr: Επειδή αυτήν την στιγμή η startup κοινότητα επικεντρώνεται πολύ στο κομμάτι της τεχνολογίας και της πληροφορικής, πιστεύετε ότι εκτός από αυτούς τους δύο τομείς υπάρχουν και κάποιοι άλλοι που μπορούν να φέρουν κάποιες επιτυχημένες εταιρείες ή κάποια ανάπτυξη στην Ελλάδα; Μπορούμε να “ξεφύγουμε” από το τεχνολογικό κομμάτι και να δούμε κάτι άλλο “πέρα” από αυτό;

Άγγ. Μαγκλής: Η συγκεκριμένη startup κοινότητα επικεντρώνεται στο συγκεκριμένο τομέα. Αυτή δεν είναι η startup κοινότητα της Ελλάδος γενικότερα, αλλά βρίσκεται παντού στην Ελλάδα όπου υπάρχουν νέοι και ασχολείται με διάφορα πράγματα.

Είναι προφανές ότι στην Ελλάδα αρχίζει και έχει ξανά νόημα το να κάνει κάποιος παραγωγή και όχι επειδή, όπως λένε ορισμένοι, μειώθηκαν οι μισθοί. Το θέμα είναι κατά πόσο πιστεύουμε στην επιχειρηματική κουλτούρα ως χώρα και την αναπτύσσουμε γιατί μπορεί να μας προσφέρει μία διέξοδο από την οικονομική κρίση, ή πιστεύουμε ότι έχει νόημα να αναπτύξουμε το δημόσιο τομέα και να απορροφηθούν όλοι στο δημόσιο τομέα και να έχουν εκεί απασχόληση. Τα προηγούμενα 30 χρόνια το μοντέλο ήταν το δεύτερο.

Για να μην παρεξηγηθώ, ο δημόσιος τομέας είναι “ακρογωνιαίος λίθος” για την ανάπτυξη μίας χώρας και μπορεί να δημιουργήσει τεράστια αξία αν δουλεύει ικανοποιητικά. Αλλά ξέρουμε ότι ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα δεν λειτουργεί τόσο ικανοποιητικά όσο θα έπρεπε ή δεν είναι τόσο αποτελεσματικός ή τόσο αποδοτικός όσο θα έπρεπε. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα ώστε να τον κάνουμε πιο αποδοτικό και αποτελεσματικό. Αλλά την στιγμή που απορροφούσε το “άνθος” των καλύτερων νέων Ελλήνων σε ένα μη παραγωγικό κομμάτι που ήταν ο ίδιος ο δημόσιος τομέας, αυτό ήταν εις βάρος της οικονομίας. Σήμερα, αυτό το “άνθος” είτε φεύγει στο εξωτερικό είτε πρέπει να κάνει κάτι μόνο του στην Ελλάδα είτε να απορροφηθεί σε κάποιες εταιρείες είτε πάλι στο δημόσιο τομέα, αλλά σίγουρα το τελευταίο έχει μειωθεί.

Άρα υπάρχει μία νέα επιχειρηματικότητα που κατευθύνεται σε πολλούς άλλους τομείς, όπως στο gaming (αν και ενδεχομένως κατατάσσεται πάλι στην Πληροφορική), στην πρωτογενή παραγωγή, στη μεταποίηση προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής, στην εξαγωγή, το branding και την πώληση προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής, όπου στον τομέα του branding ειδικά υπάρχουν τεράστια περιθώρια, γιατί μέχρι τώρα κανένας δεν φρόντισε να κάνει γνωστό το ελληνικό λάδι, έναντι του ισπανικού ή του ιταλικού, που στην ουσία και αυτό είναι ελληνικό λάδι.

Επίσης, υπάρχουν άλλοι τομείς τεχνολογίας, όπως τα οργανικά ηλεκτρονικά που έχουν να κάνουν με τις οθόνες LED ή τα τυπωμένα φωτοβολταϊκά συστήματα ή για παράδειγμα η Bright κατασκευάζει τζάμια που παράγουν ρεύμα. Έχουμε δηλαδή εταιρείες σε αρκετούς τομείς που πηγαίνουν καλά και μπορούν να πάνε καλύτερα.

Και δεν είναι ανάγκη να γίνουν όλοι ανταγωνιστικοί, ας αρχίσουμε καταρχήν να μειώνουμε τις εισαγωγές και να αυξήσουμε την κατανάλωση ελληνικών προϊόντων που παράγουμε στην Ελλάδα. Αυτό θα μας κάνει πιο ανταγωνιστικούς στην παγκόσμια οικονομία, γιατί μετά θα περάσουμε στις εξαγωγές αυτών των προϊόντων.

Όταν η Κίνα, για παράδειγμα, που είναι αληθές ότι έχει τόσο καλή εντύπωση για την Ελλάδα, μπορεί να απορροφήσει τόσο πολύ τα ελληνικά προϊόντα, είναι “αμαρτία” που δεν τα προωθούμε σε μεγαλύτερο βαθμό. Και όχι μόνο η Κίνα, αλλά και η Ινδία ή η Αφρική, που είναι η επόμενη περιοχή που έχει ήδη μεγάλη ανάπτυξη και για τις ελληνικές και τις ευρωπαϊκές κατ’ αρχήν επιχειρήσεις η Αφρική αποτελεί φυσικό χώρο επιχειρηματικής επέκτασης της Ευρώπης. Άρα στην Αφρική πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα. Ήδη δίνουν οι Αμερικάνοι.

Άρα υπάρχουν πολλοί τομείς και εδώ πρέπει να δοθεί μία βαρύτητα. Το τεχνολογικό κομμάτι, καλώς ή κακώς, συγκεντρώνεται σε ένα πυρήνα εταιρειών στην Αθήνα και δεν είναι εύκολο να “μεταλαμπαδευθεί” μαζικά και στην υπόλοιπη χώρα. Όχι ότι δεν υπάρχουν παραδείγματα, όπως το Conspiracies από την Δράμα ή εταιρείες όπως η Forthnet, που αποτελεί μία κρητική εταιρεία, αλλά σίγουρα στις άλλες περιοχές της χώρας πρέπει να δοθεί βαρύτητα σε άλλους είδους τομείς. Θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα στην εκμετάλλευση γεωργικών προϊόντων, στη μεταποίηση, στην τυποποίηση, στην προστιθέμενη αξία και πάρα πολλά άλλα πράγματα που μπορείς να κάνεις με αυτά.

“Έρχεται” επίσης ο τομέας του υδρογόνου. Εμείς πρόσφατα ολοκληρώσαμε μία μελέτη για το Ελληνικό Κέντρο Τεχνολογικής Ανάπτυξης για τις εφαρμογές του υδρογόνου.

Το πρόβλημα είναι ότι με βάση στατιστικά στοιχεία το 95% των νέων επιχειρήσεων στην επαρχία είναι στον τομέα της εστίασης. Αυτό είναι “αμαρτία”, γιατί αυτοί άνθρωποι έβαλαν την ορμή τους, τα νιάτα, τα όνειρα και τα χρήματά τους σε ένα business model που είναι προφανές ότι με αυτά τα στοιχεία δεν είναι βιώσιμο. Θα έπρεπε να κατευθύνουν όλη αυτή την ενεργητικότητα σε άλλους τομείς.

Και ειδικά η πρωτογενής παραγωγή δεν είναι μόνο η γεωργία. Αφορά και σε άλλα εξειδικευμένα προϊόντα στη θάλασσα, αφορά σε ορυχεία, σε ζωικά προϊόντα κλπα. Πάνω στην πρωτογενή παραγωγή “πατάει” στη συνέχεια και η μεταποίηση αυτών των προϊόντων και οι υπηρεσίες, δηλαδή οι εξαγωγές ή οι συμβουλευτικές υπηρεσίες. Η πρωτογενής παραγωγή είναι πάντοτε μία βάση.

Από την άλλη, στον τουρισμό έχουμε ειλικρινά τεράστια περιθώρια βελτίωσης του προστιθέμενου προϊόντος που παρέχουμε. Δεν υπάρχει λόγο στα νησιά να μην υπάρχει μία πολιτική ή ένα σύμφωνο ποιότητας ότι ο ελληνικός καφές, για παράδειγμα, να είναι από το μπρίκι και όχι από τη μηχανή. Και υπάρχουν πολλά τέτοια παραδείγματα. Με μία έρευνα στο TripAdvisor μπορείτε να δείτε πόσο ικανοποιημένος είναι ο μέσος τουρίστας και να συγκρίνουμε με τους αντίστοιχους κλάδους σε άλλες χώρες. Άρα έχουμε τεράστια περιθώρια βελτίωσης του τι μπορούμε να δώσουμε.

EMEA.gr: Τέλος, μιλώντας για τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας τουριστικού προϊόντος, έχετε αναλάβει ένα καινοτόμο έργο ενάλιου τουρισμού στον Παγασητικό. Θέλετε να μας μιλήσετε λίγο για αυτό;

Αγγ. Μαγκλής: Πρόκειται για ένα άλλο μεγάλο έργο που υλοποιούμε ως συντονιστές, το “Άνω Μαγνήτων Νήσοι“, ένα βραβευμένο πρότυπο καινοτόμο σχέδιο ανάπτυξης στην Σκόπελο, στην Αλόννησο και στον νότιο Παγασητικό Κόλπο, ένα έργο-“σημαία” στο ΕΣΠΑ.

Με βάση το έργο μετατρέπουμε τα αρχαία ναυάγια και τους υποβρύχιους οικισμούς σε ενάλιους επισκέψιμους αρχαιολογικούς χώρους. Βρίσκεται σε επίπεδο προ-μελέτης, θα υλοποιηθεί και θα λειτουργήσει μέχρι το 2015, παρότι το ξεκινήσαμε το 2006. Είναι ακριβώς από εκείνα τα έργα που μπορούν να δημιουργήσουν τοπικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα σε παγκόσμιο επίπεδο με επαναληψιμότητα μόνο στην Ελλάδα ή το πολύ σε δύο-τρεις χώρες, όπως η Τουρκία, η Γαλλία ή η Ιταλία, αλλά κυρίως στην Ελλάδα, γιατί έχουμε εκατοντάδες αρχαία ναυάγια σε μικρά και μη ανεπτυγμένα θαλάσσια μέρη, εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης.

Αποτελεί μία τεράστια προσπάθεια ιδιωτικής πρωτοβουλίας των 35 φορέων που συμμετέχουν στο έργο (Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών, ΕΟΤ κά.).

Μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα υψηλής προστιθέμενης αξίας ανταγωνιστικό προϊόν καταδυτικού και όχι μόνο τουρισμού, αξιοποιώντας την πολιτισμική μας κληρονομιά.

Και βλέπετε ότι όταν λέμε ότι ξεκίνησε το 2006 και θα λειτουργήσει το 2015, δεν είναι εύκολο να γίνει κάτι. , δεν είναι εύκολο να γίνει κάτι. Χρειάζεται πολύ υπομονή και επιμονή για να φθάσουμε κάποια στιγμή να ξεκινήσουμε το 2015 να το λειτουργήσουμε και να δούμε πώς θα πάει.

EMEA.gr: Ποια ήταν τα προβλήματα που αντιμετωπίσατε;

Άγγ. Μαγκλής: Αντιμετωπίσαμε προβλήματα κατ’ αρχάς καθυστερήσεων στη διαδικασία, ενώ και το γραφειοκρατικό κομμάτι δυστυχώς ήταν μία πολύ μεγάλη τροχοπέδη.

Για αυτό λέω ότι ο δημόσιος τομέας πρέπει να εκσυγχρονισθεί και θεσμικά και οργανωτικά και να στελεχωθεί κατάλληλα με πολύ ικανοποιητικούς μισθούς. Θα έπρεπε οι καλύτεροι των Ελλήνων να δουλεύουν στο δημόσιο τομέα που είναι για το κοινό καλό και να αμείβονται “πλουσιοπάροχα”, υπό συνθήκες βέβαια αξιοκρατίας και αποδοτικότητας.

Είχα διαβάσει ολόκληρο τον οδηγό της νεανικής και καινοτομικής επιχειρηματικότητας, και ήταν ένα πρόγραμμα που με διαφόρους κανονισμούς που πρέπει ταυτόχρονα να ισχύουν ήταν πάρα πολύ πολύπλοκο, ζητούσε πάρα πολλά δικαιολογητικά και δεν ξέρω αν έχει νόημα να εντάξει κάποιος τα όνειρά του ή να τα μπλοκάρει ή να τα καθυστερήσει μέσα σε ένα τέτοιο πρόγραμμα, αντί να πάει να τα “τρέξει” δίπλα.

Πρέπει να “τρέξει” γρήγορα ο γραφειοκρατικός οργανισμός, για αυτό πρέπει να δώσουμε σημαντική βαρύτητα στο δημόσιο τομέα και στους δημοσίους υπαλλήλους, που σήμερα έτσι όπως είναι η κατάσταση, δυστυχώς, δεν την δίνουμε. Και αυτό γυρίζει “μπούμερανγκ” στον τομέα της ανάπτυξης.